Latarnik uliczny - wymarłe zawody

Jan van der Heyden (1637-1712) był nie tylko znakomitym malarzem, ale także wynalazcą oświetlenia ulicznego i (ulepszonego) węża strażackiego.
Przed wynalezieniem latarni ludzie chodzili po ciemnym Amsterdamie z własną lampą lub świecą. W 1663 roku w mieście zainstalowano 2556 latarni zaprojektowanych i wykonanych przez Van der Heydena. Palono w nich olejem z nasion, a „zapalacz lamp” stał się od tego czasu oficjalnym zawodem.

Latarnik uliczny - lantaarnopsteker

Do czasu wprowadzenia elektrycznego oświetlenia ulic w miastach stały lampy gazowe, na tzw. gaz miejski. Gaz miejski pozyskiwany był z węgla kamiennego i używany był powszechnie w kuchniach i oświetleniu całej Europu od XIX wieku do ok. 1965 roku. Jeszcze wcześniej były to lampy olejowe, naftowe lub świece.

Latarnik chodził od lampy do lampy i zapalał je przekręcając kurek gazu długim drążkiem lub wchodząc na drabinę. O świcie lampy gasił.

Zapalacz lamp było typowo wieczornym zawodem. Czasami spełniał także funkcję straży miejskiej lub był to lokalny sklepikarz czy fryzjer dorabiał sobie zapalaniem lamp w swoim miasteczku lub dzielnicy. W Holandii ostatni zapalacz lamp (ned.: lantaarnopsteker) poszedł na emeryturę w 1957 r.

W Polsce czynnych jest jeszcze wiele nostalgicznych latarni gazowych z czego najwięcej w Warszawie i Wrocławiu. 

Lampy gazowe dzisiaj

Pod koniec XIX i XX wieku większość miast uliczne lampy gazowe zastąpiła elektrycznymi. Na przykład Baltimore, pierwsze amerykańskie miasto, w którym zainstalowano lampy uliczne z gazem w 1817 r., usunęło je w 1957 r. Jednak nadal są miasta używające oświetlenie gazowe choć już zapalane automatycznie. Największą sieć oświetlenia gazowego w świecie posiada Berlin gdzie funkcjonuje jeszcze 37 tys. lamp gazowych (2014). W centrum Londynu działa 1500 lamp gazowych, oświetlając parki królewskie, zewnętrzną stronę pałacu Buckingham i prawie cały obszar Covent Garden.