Muzeum generała Maczka w Bredzie

Breda znana jest Polakom jako holenderskie miasto wyzwolone w październiku 1944 roku przez 1 Dywizję Pancerną pod dowództwem generała Maczka. Od co najmniej 40 lat grupa mieszkańców Bredy zbierała pamiątki tego okresu z czego zrodziło się małe muzeum Generała Maczka.

Polski cmentarz wojskowy w Bredzie.
Polski cmentarz wojskowy w Bredzie. Na tyłach cmentarza znajduje się "Maczek Memorial" - muzeum poświęcone polskim wyzwolicielom Bredy.

Generał Maczek Memorial 

Prywatna kolekcja trzech mieszkańców Bredy z lat 70. przeniesiono w 1981 r do lokalu szkoły zawodowej i stworzono fundację "Museum Breda-Polen 1939-1945".  W 1997 r. kolekcję  którą zarządzali już synowie polskich weteranów, panowie Franciszek Ruczyński i Edward Cuber przeniesiono do koszar w centrum Bredy. W styczniu 2015 roku muzeum znajdujące się czasowo na terenie koszar wojskowych musiało lokal opuścić. Po latach negocjacji z władzami miasta, w roku 2019 marzenie opiekunów muzeum miało się spełnić; doczekali się lokalizacji muzeum z prawdziwego zdarzenia.

W 2019 roku, w 75. rocznicę wyzwolenia Bredy przez polskich żołnierzy, koło cmentarza honorowego na ulicy Ettensebaan planowane było otwarcie "Generaal Maczek Memorial" - muzeum - memoriał - poświęcone pamięci Pierwszej Polskiej Dywizji Pancernej. Do tego muzeum przeniesiona będzie kolekcja starego muzeum generała Maczka.

Maczek Memorial w Bredzie
Muzeum "Maczek Memorial" w Bredzie w 2021 r.

Otwarcie muzeum

Niestety budowa ruszyła dopiero w czerwcu 2019. Otwarcie Memoriału gen. Maczka planowano w dniu urodzin generała Maczka, w dniu 31 marca 2020 r. ale... Pandemia koronawirusa pokrzyżowała plany i kolejną datę otwarcia przeniesiono na 3 czerwca 2020

Muzeum otwarte w: środy od 13:00 do 17:00
oraz w soboty i niedziele od godz. 11:00 do 17:00.
W związku z restrykcjami pandemii odwiedziny możliwe są od 1 czerwca 2020 - tylko za uprzednią rezerwacją (ograniczenia ilości zwiedzających) pod numerem tel.:  +31 (0)6-51436092.
Wstęp dorośli: 5 €, dzieci do 12 lat 3,50 €. 
Adres: Maczek Memorial Breda, Ettensebaan 17a, 4812XA Breda.

muzeum Maczka
Byłą ekspozycja Muzeum Generała Maczka w pomieszczeniach koszar wojskowych w Bredzie w 2002 r.

Poniżej archiwalny artykuł z roku 2011

Muzeum generała Maczka w Bredzie otwiera 25 września 2011 swoje podwoje dla nowej ekspozycji zatytułowanej "Ucieczka" (De Vlucht).

Druga Wojna Światowa dotknęła miasto Breda w bardzo głupi sposób. W momencie wkroczenia Niemców do Holandii burmistrz Bredy rozkazał mieszkańcom ewakuować miasto. 12 maja 1940 roku około 50 tys. mieszkańców miasta rozpoczęło ucieczkę na południe, do Belgii, w kierunku Antwerpii skąd miała nadejść francuska armia. W ten sposób uciekinierzy znaleźli się w linii frontu i w wyniku działań wojennych zginęło tego maja 104 mieszkańców Bredy. Do dzisiaj w tym mieście słowo "Ucieczka" (De Vlucht) związane jest z tym najbardziej bolesnym dla miasta wydarzeniem z 2WŚ i co roku w dniu Pamięci Poległych odbywa się w Bredzie uroczystość przy pomniku "Ucieczki".

polski motocyklista
Polski motocyklista z 1PDP rozchwytywany przez dziewczyny w Bredzie w październiku 1944 r.

Muzeum zawiera więcej ciekawych ekspozycji związanych z polskimi wyzwolicielami i miastem Breda. Na pierwszym piętrze znajduje się ekspozycja na temat wyzwolenia Bredy przez polskich żołnierzy 1 Dywizji Pancernej, a także dokumenty i pamiątki związane z ich losem od roku 1939 do okresu powojennego. Na parterze znajduje się wystawa "De Vlucht" która czasowo zastąpiła wystawę o "Enigmie". Odbywa się także projekcja filmu "Wojna i wyzwolenie Bredy 1939 - 1944".

Polacy w Bredzie
Wóz pancerny 1. Polskiej Dywizji Pancernej na ulicach wyzwolonej Bredy w październiku 1944 r.

Muzeum generała Maczka znajdowało się na terenie koszar wojskowych w pobliżu centrum Bredy, więc przy wejściu wymagany był dokument identyfikacyjny. Wstęp do muzeum był bezpłatny, ale dobrowolny datek mile widziany, jako, że muzeum nie otrzymuje żadnych dotacji.

Muzeum apeluje także do wszystkich posiadających przedmioty i fotografie związane z okupacją, ruchem oporu i wyzwolenia Bredy lub innych miejsc w Holandii o kontakt. Muzeum otwarte było dla publiczności do 2015 r. w każdą drugą i czwartą niedzielę miesiąca w godzinach od 14.00  do 17.00.

Zajrzyj także na stronę maczekmuseum.nl 
Adres (już nieaktualny): ulica De La Reijweg 95, Breda

  • Z okazji wyzwolenia Bredy, miejscowe stowarzyszenie dzieci kombatantów z Bredy i sympatyzujący Polacy organizują co roku pod koniec października zabawę z tej okazji. Wstęp wolny. Więcej info na stronie polonia-breda.nl.
mundur generała Maczka
Lokalna gazeta "De Stem", 18 maja 1998: syn generała Maczka podarował mundur ojca dla Muzeum Generała Maczka w Bredzie.
.
Tablica przed wejściem na polski cmentarz w Bredzie.
Tablica przed wejściem na polski cmentarz w Bredzie.

Historia Muzeum Maczka

W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku panowie A.J.M. van Alphen, C. Coenders i W. Mol kolekcjonowali przedmioty, książek i pisma związane z wydarzeniami w Bredzie podczas II wojny światowej. Szczególnie interesowało ich wyzwolenie miasta przez Pierwszą Polską Dywizję Pancerną generała Maczka. Kolekcja przerodziła się w prywatne muzeum w domu jednego z trzech założycieli. W 1981 r. powstała fundacja pod nazwą "Muzeum Breda-Polska 1939-1945". Kolekcję przeniesiono czasowo do lokalu w szkole handlowej. Fundacja zorganizowała wystawę pamiątek w budynku szkoły średniej w Bredzie którą odwiedził sam generał Maczek przyzwalając aby jego nazwisko widniało w nazwie nowo powstającego muzeum pamiątek wyzwolenia Bredy. Oficjalna nazwa brzmiała: "Fundacja Muzeum Breda-Polska 1939-1945 Generał Maczek". W 1997 roku muzeum zostało przeniesione do lokalu na terenie koszar wojskowych (Trip van Zoudtlandtkazerne) w Bredzie. Po 18 latach gościny w tym koszarach władze wojskowe potrzebowały tego lokalu i w roku 2015 małe muzeum musiało koszary opuścić. Dawna sala muzealna stała się salą wykładową o nazwie "Generaal Maczekzaal". Kolekcja była od 2015 do 2020 przechowywana w magazynie. 

Polski cmentarz wojenny w Bredzie
Polski cmentarz wojenny w Bredzie.

Po wielu staraniach członków zarządu fundacji (m.in. synowie polskich weteranów, panowie Franciszek Ruczyński i Edward Cuber) w 2017 gmina udostępniła fundusze i zapadła decyzja budowy nowego muzeum. 

Otwarcie nowego Muzeum Pamięci o nazwie "Generaal Maczek Memorial" planowane były na 75. rocznicę wyzwolenia Bredy; 29 października 2019 r. Opóźnienia w budowie oraz pandemia koronawirusa sprawiły, że oficjalne otwarcie muzeum wyznaczono na 3 czerwca 2020 r.  Do nowego muzeum przeniesiona będzie kolekcja pamiątek Pierwszej Polskiej Dywizji Pancernej. Muzeum będzie się mieściło na tyłach polskiego cmentarza przy ulicy Ettensebaan 30 w Bredzie.

Generał Maczek w oczach Holenderów

Z okazji obchodów wyzwolenia Holandii w maju 2019 r. telewizja publiczna NOS poświęciła uwagę także polskim wyzwolicielom kraju. Życiorys generała Maczka z tej strony

Holandia o generał Maczek
Generał Maczek skończył jako pomywacz talerzy.
Stanisław Maczek urodził się w 1892 r. i dorastał we Lwowie (obecnie Lviv na Ukrainie). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości po pierwszej wojnie światowej Maczek dołączył do polskiej armii. Kiedy Europa została zajęta przez nazistów, przeniósł się do Anglii ze swoją brygadą. Tam z powodzeniem uczestniczył w inwazji w Normandii. Maczek znany był jako dobry żołnierz, który prowadził wojnę "humanitarnie", co oznacza, że ​​wydawał rozkazy zapobiegające dużym zniszczeniom podczas walki. Na przykład Breda została w dużej mierze oszczędzona w trakcie wyzwolenia.
Pierwsza polska dywizja pancerna pozostała aktywna do 1947 r., ale nigdy nie dotarła do ojczyzny. Polski rząd, będący pod rosyjską kontrolą, odebrał generałowi narodowość polską, po czym ten postanowił udać się do Wielkiej Brytanii. Jednak Anglicy nie uważali go za weterana wojennego, więc nie miał prawa do brytyjskiej emerytury weteranów. Poszedł do pracy w barze w Edynburgu, należącym do jednego z jego byłych kompanów.
W 1990 Maczek otrzymał zadośćuczynienie od nowej Rzeczypospolitej, ale nigdy do niej nie wrócił. Regularnie odwiedzał swoich towarzyszy broni w Bredzie i został tam pochowany na własną prośbę w 1994 roku na polskim cmentarzu wojennym. [Tłumaczenie własne]

.