Bitwa o Skaldę
Bitwa o Skaldę - rzeki otwierającej drogę do strategicznie ważnego portu Antwerpii - była obok desantu pod Arnhem, największą bitwą IIWŚ na holenderskim terytorium. W Bitwie o Skaldę (2 październik - 8 listopad 1944) brało udział ok. 150 tys. żołnierzy, w tym także Polaków. Zginęło w niej niemal 25 tys. ludzi.
Na początku września 1944 r. Niemcy wycofywali się z Belgii. Polscy żołnierze bez silnego oporu posuwali się przez Belgię wyzwalając po drodze m.in. Ieper, Roeselare, Hooglede, Gits, Tielt, Ruiselede, Alter, Gendawę i Sint-Niklaas. 4 września Niemcy skapitulowali w Antwerpii oddając miasto brytyjskiej Drugiej Armii.
Trwał wyścig aliantów na Berlin. Brytyjski marszałek Montgomery zdecydował na skok do przodu w Operacji Market Garden mającej zapewnić przeprawę przez trzy duże rzeki Holandii na drogę do Niemiec. Strategicznie fatalna akcja w dniach 17-26 września skończyła się fiaskiem i niepotrzebną śmiercią ok. 16 tys. żołnierzy w tym także 342 żołnierzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej generała Sosabowskiego. W rezultacie pod koniec września 1944 alianci utknęli w Belgii u granic Holandii.
Antwerpia leżała znacznie bliżej od Normandii, więc strategiczną koniecznością było skrócenie linii zaopatrzenia z antwerpskiego portu. Niestety Niemcy mieli w rękach ujście rzeki Skaldy i dopiero zdobycie obu brzegów Westerschelde umożliwiało uruchomienie portu.
Bitwa o Skaldę, 2 październik - 8 listopad 1944
Kanadyjscy, polscy i brytyjscy żołnierze wzięli udział w tej bitwie. Już wcześniej, 19 września, Polacy przekroczyli granicę Holandii w Zeeuws Vlanderen i dzień później zdobyli brzeg Westerschelde w Terneuze, po drodze wyzwalając wieś Axel.
Decydującym elementem bitwy o Skaldę było zdobycie zelandzkiej wyspy Walcheren - na północnym brzegu Westerschelde, gdzie Niemcy bronili się mocno w umocnieniach Wału Atlantyckiego. Alianci zmuszeni byli zbombardować wały przeciwpowodziowe Walcheren, przy czym zmietli z powierzchni ziemi miasteczko Westkapelle. Dopiero po zalaniu tego obszaru udało się z pomocą amfibii zdobyć wyspę.
Ta nieznana bitwa była jedną z największych bitew zachodniego frontu w czasie II wojny światowej. Bitwa o Skaldę pochłonęła niemal 13 tys. ofiar po stronie aliantów (głównie Kanadyjczyków). Dla porównania lądowanie w Normandii kosztowała życie ok. 10 tys. alianckich żołnierzy. Najcięższą bitwą zachodniego frontu była grudniowa Ofensywa w Ardenach kosztująca życie ok. 90 tys. amerykańskich żołnierzy.
W tym czasie Polacy wyzwolili Bredę
Kolejnym strategicznym celem który powierzono Polakom było zdobycie Hollands Diep koło wsi Moerdijk, otwierającego drogę do Rotterdamu. Na drodze do tej odnogi delty Renu leżała Breda. 28 października Polacy pod dowództwem gen. Stanisława Maczka rozpoczęli atak na Bredę. Obawiając się eskalacji niemieckiej obrony, gen. Maczek zaatakował w trzech miejscach, pozostawiając na północy miasta wolną drogę umożliwiając Niemcom wycofanie się bez zniszczenia miasta. Na szczęście Niemcy i tak nie zamierzali bronić Bredy, jedynie utrzymać wolną drogę aby się przegrupować wokół wsi Oosterhout. [więcej o wyzwoleniu Bredy >>>]
Wyzwalanie Holandii
Wyzwalanie Holandii trwało 9 miesięcy, od 12 września 1944 do 11 czerwca 1945 roku.
Amerykanie wkroczyli na terytorium Holandii 12 września 1944, do Limburgii, gdzie wyzwolili wsie Eijsden, Mesch, Mheer i Noorbeek. Dwa dni później wyzwolono Maastricht.
Kilka dni później, wyzwolono południe prowincji Zelandia, w tym miasto Terneuzen - wyzwolone przez Polaków. Na jesieni 1944 wyzwolono południe prowincji Limburg i Noord Brabant - w tym 29 października Polacy wyzwolili Bredę.
- Najcięższe walki aliantów z okupantem na holenderskim terytorium odbyły się jesienią 1944 r. rozpoczynając Operacją Market Garden pod Arnhem (17 września, ok. 17 tys. poległych żołnierzy alianckich) oraz kolejno Bitwa o Overloon (30 września, 1878 poległych), Bitwa o Skaldę (2 październik, 12 tys. poległych) wraz z walką o Walcheren (1 listopad, 500 poległych).
Reszta kraju, leżąca powyżej dużych rzek (Moza i Ren) musiała na wyzwolenie czekać do końca wojny. Amsterdam i inne duże znane miasta doczekały się wolności na początku maja 1945 przezywając głodową zimę. Wyspy Fryzyjskie doczekały się wyzwolenia dopiero na kilka dni po zakończeniu wojny.
Każdy zna desant w Normandii i pod Arnhem. Tylko i wyłącznie na podstawie amerykańskich filmów. Gdyby nie Hollywood to przeciętny człowiek nie wiedziałby nic z Historii, bo cóż mu zostało w głowie z lekcji historii? Dlatego bitwa o Skaldę jest nieznana bo nie było o niej dotąd filmu. Podobnie jak brak filmu o ważnej dla Polaków bitwie pod Falaise. Ten nowy holenderski film o bitwie o Skaldę koncentruje się niestety na trzech młodocianych z ruchu oporu, nie dając wiele pojęcia o wymiarze tej bitwy. Choć trzeba przyznać film niczego sobie jak na Holendrów. Przy okazji film obrazuje stosunek Holendrów do niemieckich okupantów, który był podobny do stosunku Polaków do rosyjskiego zaborcy przed 1918 r. Bratnie narody wielkiej krzywdy sobie nie robiły.
