Cmentarze wojenne w Holandii

W Holandii znajduje się około 90. wojennych cmentarzy żołnierzy zdumiewająco wielu narodów poległych w Holandii w czasie II wojny światowej. Jest także pięć polskich cmentarzy. 

Największy cmentarz: niemiecki

Koło wsi Ysselsteyn w Limburgii znajduje się największy w Holandii cmentarz wojenny. Na tym cmentarzu leży niemal 32 tys. niemieckich żołnierzy i SS z grobów zebranych po wojnie z całego terytorium Holandii. Dla porównania na amerykańskich cmentarzu przy Omaha Beach w Normandii leży niespełna 9400 poległych, w holenderskim Margraten 8300 i w niedalekim belgijskim Henri-Chapelle 8000 poległych Amerykanów z ofensywy ardeńskiej. 

cmentarz niemiecki w Ysselsteyn Holandia
Cmentarz niemiecki w Ysselsteyn: "Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn" i tu także groby z polskimi nazwiskami. Polacy służyli w armiach krajów do których ich mała ojczyzna należała, niezależnie czy to byłą armia pruska, rosyjska czy austro-węgierska.

Cmentarz żołnierzy niemieckich w Ysselstein. 10 maja 1940 Niemcy napadły na Holandię. Pięć lat później, po wielu miesiącach walk, Holandia została wyzwolona przez alianckie wojska. Największymi polami bitew była "Operacja Market Garden", Bitwa o Overloon i bitwa o Skaldę. Zaraz po wojnie założono obok wsi Ysselstein niemiecki cmentarz wojenny o powierzchni 28 hektarów. Na tym cmentarzu leży pochowanych 32 tys. głownie żołnierzy Wehrmachtu, ale także członkowie SS, 87 niemieckich żołnierzy z pierwszej wojny światowej oraz cywile różnej narodowości w tym 550 holenderskich kolaborantów. Według współczesnych badań, na tym cmentarzu leży od 2 do 3 tys. zbrodniarzy wojennych, szczególnie osób aktywnie biorących udział w zagładzie 102 tys. holenderskich żydów, Sinti i Roma. W 1976 r. władze holenderskie przekazały opiekę nad tym cmentarzem Republice Federalnej Niemiec. Cmentarz ten, łącznie z centrum edukacji ma za zadanie być międzynarodowym historycznym miejscem pamięci, zrozumienia i pokoju.

cmentarz amerykański
"Netherlands American Cemetery and Memorial" w Margraten, Limburgia.

Cmentarz amerykański

Drugim co do wielkości w Holandii jest jest cmentarz we wsi Margraten k. Maastricht - największy cmentarz żołnierzy amerykańskich liczy 8301 grobów.

cmentarz w Arnhem
"Airborne War Cemetery" i polskie groby w Oosterbeek koło Arnhem.

Airborne spod Arnhem

Trzecim cmentarzem co do wielkości jest Airborne War Cemetery w Oosterbeek k. Arnhem (1754  grobów) głownie żołnierzy brytyjskich i 73 groby polskie. 

polskie groby
Polski cmentarz honorowy w Bredzie: "Pools militair ereveld Breda".

Polskie groby

W Holandii znajduje się także 5 polskich cmentarzy (łącznie 310 grobów) z których "Pools militair ereveld" w Bredzie jest największy i liczy 160 grobów.

Większość polskich cmentarzy wojennych znajduje się także w okolicach Bredy, w: Alphen, w samej Bredzie w dzielnicy Ginneken oraz w Oosterhout. Wyjątkiem jest cmentarz w miejscowości Axel który leży w holenderskiej części Flandrii na północ od Gendawy (Gent).

cmentarz wojenny
Cmentarz żołnierzy Brytyjskiej Wspólnoty Narodów "Jonkerbos War Cemetery" w Nijmegen.

Żołnierze Brytyjskiej Wspólnoty Narodów

Po całej Holandii a szczególnie na wschodzie kraju znajduje się ok. 50 cmentarzy żołnierzy Brytyjskiej Wspólnoty Narodów z największymi w  Nijmegen (1543 groby) i Oosterbeek (1754 groby).

cmentarz brytyjski i kanadyjski
Brytyjskie i kanadyjskie cmentarze wojenne leżące obok siebie przy autostradzie A58 pod Bergen op Zoom.

Na obu cmentarzch pod Bergen op Zoom spoczywa 1300 brytyjskich i 1118 kanadyjskich żołnierzy z których większość poległa w Bitwie o Skaldę (Zelandia) próbując uwolnić od Niemców dostęp do morza portu w Antwerpii.

cmentarz rosyjski
Cmentarz rosyjski "Russisch ereveld Leusden".

Rosyjski cmentarz

W miejscowości Leusden pod Amersfoort znajduje się także cmentarz zbiorczy 865 rosyjskich jeńców wojennych zamordowanych na terenie Holandii przez Niemców. Wielu z nich pochodziło z azjatyckich republik Związku Radzieckiego jak np. z Uzbekistanu.

cmentarz gruziński
Gruziński cmentarz "Erebegraafplaats Hoge Berg Texel".

Gruzini w ostatniej bitwie II wojny światowej

Na wyspie Texel znajduje się cmentarz 476 żołnierzy gruzińskich - byli jeńcy wojenni wciągnięci w skład Wehrmachtu - którzy zginęli na Texel w powstaniu przeciw Niemcom. Gruzini zbuntowali się w ostatnich dniach wojny 6 kwietnia 1945 r. i walczyli do 20 maja, czyli 12 dni dłużej niż trwałą II wojna światowa w Europie.

W czasie zbliżającego się końca wojny, Gruzini z niemieckiej armii, w obawie aby nie zostać potraktowanym za zdrajców w Związku Radzieckim, zbuntowali się przeciwko żołnierzom niemieckim. Krwawa bitwa na Texel kosztowała życie łącznie ponad 1000 osób.