Rocznica wyzwolenia Bredy

Żołnierskie ofiary wyzwolenia Holandii

W wyzwalaniu Holandii brały udział wojska alianckie składające się gównie z Brytyjczyków, Kanadyjczyków i Amerykanów. We wrześniu 1939 roku, także Kanada wypowiada wojnę nazistowskim Niemcom. Ponad 1 milion z 11 milionów obywateli Kanady poszło na wojnę do Europy. 44.000 Kanadyjczyków poległo na zachodnim froncie Europy. 

Operacja Breda

Pomimo wyzwolonego na początku października 1944 r. korytarza między Eindhoven i Nijmegen, prowincja Brabancji Północnej znajdowała się nadal w dużej mierze w rękach niemieckich. Sytuacja była niepewna. Dowództwo Aliantów postanowiło więc najpierw wyprzeć Niemców z Brabancji Środkowej i Zachodniej. Breda, Bergen op Zoom i Den Bosch zostały wyzwolone, choć nie bez walki. Polacy otrzymali zadanie ataku na północ; zdobycia Bredy i Moerdijk (Operacja Breda) gdzie znajdowały się mosty nad Hollands Diep otwierające drogę do Rotterdamu. 

Obok Polaków na północ parli Kanadyjczycy (na Bergen op Zoom), Brytyjczycy (na Roosendaal, Tilburg, Den Bosch) i Amerykanie na Klundert.

Wyzwolenie Bredy

28 października Polacy pod dowództwem gen. Stanisława Maczka rozpoczęli atak na Bredę. Uderzyli na Niemców w różnych miejscach. Obawiając się, że te potyczki eskalują gen. Maczek zaatakował w trzech miejscach, pozostawiając na północy miasta wolną drogę aby Niemcy mogli uciec. Na szczęście dla miasta Niemcy i tak nie zamierzali bronić Bredy jedynie utrzymać wolną drogę aby się przegrupować wokół wsi Oosterhout.

Dzień później, w niedzielę 29 października, Breda zostaje przez Polaków wyzwolona napotykając na słaby opór wroga z którym żołnierze prawie się w mieście nie stykają. W rezultacie w takcie wyzwalania Breda odniosła stosunkowo niewielkie szkody za co miasto zawsze było wdzięczne polskim żołnierzom i Maczkowi w szczególności. Do dziś ślady upamiętniające wyzwolicieli można znaleźć w całym mieście.

W okolicach Moerdijk Polacy napotkali znacznie większy opór i umocnienia które po intensywnym ostrzeliwaniu zdobyli 9 listopada. W ten dzień wyzwolona została reszta prowincji Brabancja Północna a 10 listopada linia frontu ustabilizowała się wzdłuż rzeki Mozy (Maas).

W całej "Operacji Breda" życie starciło 945 żołnierzy i oficerów natomiast niemieckie straty wynosiły 2945 żołnierzy. Straty w ludziach dywizja uzupełniać musiała jeńcami wojennymi i innymi więźniami polskiego pochodzenia z armii niemieckiej. [Źródło: pamiętniki Stanisława Maczka]

Po nastaniu pokoju polscy żołnierze z 1 Dywizji Pancernej generała Maczka rozjechali się po świecie. Część wróciła do nowej Polski, część do Anglii, Australii i Kanady, ale sporo ich zostało w Holandii i szczególnie w Bredzie oraz w Limburgii i w Belgii. Od końca wojny mieszkańcy Bredy obchodzą dzień wyzwolenia miasta przez Polaków.

Obchody 78 rocznicy wyzwolenia Bredy, w 2022 r.

Sobota, 29 października 2022.
10:30 uroczystości na cmentarzu Leijsenakkers, Veerseweg 42, Oosterhout.
14:30 uroczystości i złożenie kwiatów pod tablicą pamiątkową 1 Dywizji Pancernej przy ul. Parade 12 w Bredzie z m.in. udziałem kawalerii z Żagania.
16:15 koncert w kościele luterańskim przy Veemarktstraat 11 w Bredzie.
20:00 zabawa Stowarzyszenia "Polonia" w sali Vianden, Viandenlaan 5, Breda.

Niedziela, 30 października 2022.
9:00 polskie nabożeństwo w polskim kościele, ul. Mariaplein 1 w Bredzie.
10:45 uroczystość na Polskim Honorowym Cmentarzu Ginneken, Vogelenzanglaan 13, Breda.
13:00 uroczystość upamiętnienia wyzwolenia na Polskim Honorowym Cmentarzu Wojskowym przy Ettensebaan w Bredzie.

Z archiwum: 2019 - obchody "75 lat wolności Holandii"

Pod tym hasłem w roku 2019 Holandia obchodzi 75. rocznicę wyzwolenia. Poniżej część programu obchodów z 2019 r.
31 sierpnia – upamiętnienie bitwy o Skaldę w Terneuzen
Król Willem-Alexander uroczyście zainaugurował, w rocznicę bitwy o Skaldę, obchody wyzwolenia Holandii oraz zakończenia II wojny światowej. Na ceremonię obecni będą przedstawiciele Kanady, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Norwegii, Polski i Niemiec.
12 września – upamiętnienie wyzwolenia pierwszej holenderskiej wioski Mesch w Limburgii przez wojska amerykańskie.
14 września – marsz szlakiem polskich żołnierzy gen. Sosabowskiego. Start o godz. 9.00 w Driel, Hofplein 1.
15 września – na cmentarzu amerykańskich żołnierzy w Margraten odbędzie się koncert wolności.
21 września – upamiętnienie Operacji Market Garden w Arnhem oraz – Polski Dzień w Driel. 75. rocznica walk na polach pod Arnhem polskiej I Samodzielnej Brygady Spadochronowej pod dowództwem gen. Stanisława Sosabowskiego.

Program obchodów 75. rocznicy wyzwolenia Bredy i Oosterhout z 2019 roku

Od 1944 roku mieszkańcy Bredy co roku obchodzą dzień wyzwolenia czcząc poległych polskich żołnierzy na kilku polskich cmentarzach w Bredzie i okolicy. W roku 2019 mija 75. rocznica wyzwolenia Bredy.
Obchody przygotowane przez: fundację Stichting "Jaarlijkse Herdenking Bevrijding Breda", Stowarzyszenie 1e Polskiej Dywizji Pancernej, Komitet Upamiętnienie 1944 Ginneken, Fundacja Serce Polski, Polska Parafia Św. Maksymiliana Kolbe oraz Stowarzyszenie Kulturalne "Polonia".

12 października do 3 listopada – plenerowa wystawa „Generał Stanisław Maczek i jego żołnierze” na Kasteelplein w Bredzie; wykonawcą jest Muzeum Historii Polski w Warszawie.

26 października (sobota)

10.30 – uroczystość na cmentarzu w Oosterhout i upamiętnienie wyzwolenia Bredy przez 1. Dywizję Pancerną gen. Maczka. Złożenie wieńców na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Oosterhout przy Veerseweg 54; znajduje się tam 30 grobów polskich żołnierzy
15.00 - 19.00 – parada i festyn z okazji wyzwolenia Bredy przez maczkowców, na rynku przed ratuszem w Bredzie.
20.00 – w teatrze Chassè wystąpi 70-osobowy reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego, szczegóły i rezerwacja biletów wkrótce na stronie organizatora fundacji Serce Polski.
20.30 – zabawa organizowana przez Stowarzyszenie Polonia w Bredzie, wstęp wolny. Szczegóły na stronie Polonii.

27 października (niedziela) – upamiętnienie wyzwolenia Bredy

9.15 – uroczysta msza św. w intencji poległych żołnierzy 1DP w kościele Św. Wawrzyńca (Laurentskerk) przy Ginnekenweg 333 w Bredzie.
10.45 – uroczystości na cmentarzu przy Vogelenzanglaan 17 w Ginneken, znajduje się tam 80 grobów polskich żołnierzy.
13.00 – ceremonia upamiętnienia poległych żołnierzy na Polskim Cmentarzu Wojskowym przy Ettensebaan w Bredzie, gdzie spoczywa generał Maczek wraz z żołnierzami; łącznie 161 grobów, w tym także polskich pilotów RAF.