N.A.S.M. - holendersko-amerykańskie przedsiębiorstwo żeglugi parowej (1873-1978)

W dniu 18. kwietnia 1873 roku, na bazie firmy Plate, Reuchlin & Co., powstało nowe, silne przedsiębiorstwo - Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij NV (NASM).
Wśród publiczności po obu stronach Oceanu nowy armator szybko - a od roku 1896 oficjalnie - stał się znany, jako Holland-Amerika Lijn lub Holland-America Line. Działalność HALu koncentrowała się na obsłudze pasażerskiej linii regularnej łączącej Rotterdam z Nowym Jorkiem w USA. Pływające na niej statki zawijały do Southampton lub Plymouth w Wielkiej Brytanii.
Pierwsze statki HAL przejął po poprzednikach. Były to wspomniane parowce "Rotterdam" (I) i "Maas" ("Maasdam" I). W roku 1874 dołączyły do nich dwa kolejne, nieco większe, 2540-tonowe statki "Pieter Caland" i "W. A. Scholten".
Nowojorska przystań armatora znajdowała się w Hoboken (New Jersey) nad Hudson River, na północ od 5th Street.
Zarząd młodego armatora od początku nie fascynował się rekordami prędkości. Znacznie ważniejsze dla mocno stąpających po ziemi Holendrów były bezpieczeństwo i punktualność statków oraz jakość usług na pokładach.
W roku 1880 HAL wynajęła od Rotterdamsche Handelsvereeniging swoją pierwszą rotterdamską przystań w Koningshaven.

* * *

Lata osiemdziesiąte XIX wieku przyniosły rozwijającej się firmie cały szereg poważnych strat.

• W historii HALu było ogółem siedem katastrof (nie licząc strat wojennych). Zginęły w nich m. in. oba statki, przejęte w spadku po Plate, Reuchlin & Co. - "Rotterdam" (w 1883 u wybrzeży Holandii, bez strat w ludziach) i "Maas" (w 1883 roku przezwany "Maasdam", utracony w 1884 roku wskutek pożaru na morzu - również bez strat w ludziach). W 1887 roku zatonął w tragicznej kolizji z innym statkiem wspomniany wyżej parowiec "W. A. Scholten", przy czym zginęła większość jego pasażerów i członków załogi. 

Ubytki we flocie zarząd HAL rekompensował zakupami statków z drugiej ręki.
Kamieniem milowym w historii HALu była przeprowadzka do nowej siedziby przy rotterdamskiej Wilhelminakade. Gmach ten, oznaczony numerem 86, był siedzibą armatora do 1980 roku (to jest do przeprowadzki do USA).
Po kilku rejsach na trasie do Ameryki Południowej HAL skoncentrowała się na obsłudze prestiżowej linii nowojorskiej.
Wraz z wejściem do służby trzeciego, prawie 8.200-tonowego "Rotterdamu" w 1897 roku zaczął się burzliwy rozwój firmy: każdy kolejny statek był większy od poprzednika. Już w 1898 roku wszedł na trasę pierwszy "Statendam" o pojemności 10.491 BRT. W 1900 roku banderę podniósł 12.600-tonowy "Potsdam". W 1906 roku na Szlaku pojawił się pierwszy z dwóch "Nieuw Amsterdamów" HALu - jednokominowy czteromasztowiec od Harlanda i Wolffa o tonażu ponad 17.000 BRT, a w roku 1908 - czwarty (z ogółem pięciu), ponad 24.000-tonowy "Rotterdam", również z Belfastu.

• Wspomniany czteromasztowy "Nieuw Amsterdam" był ostatnim transatlantykiem HALu, który dysponował pomocniczym ożaglowaniem (nigdy nie użytym w akcji). Czwarty "Rotterdam" z kolei wszedł do historii Starego Szlaku, jako pierwszy wielki statek pasażerski świata z oszklonymi promenadami spacerowymi wzdłuż burt. 

Głównym źródłem dochodów HALu był przewóz emigrantów z Europy (zwłaszcza  wschodniej) do Ameryki. W ciągu pierwszych 25 lat istnienia HAL statki jej przewiozły przez Ocean (z Europy na zachód) 400.000 osób. Bramą do "Nowego Świata" stał się Rotterdam później, niż na przykład Brema i Hamburg w Niemczech czy francuski Hawr (musiano poczekać na otwarcie tzw. Nieuwe Waterweg, tej genialnej inwestycji Pietera Calanda). Kiedy nowa droga wodna łącząca Rotterdam z wielkim światem została otwarta - sprawy potoczyły się szybciej: w latach 1880-1925 przez Rotterdam wyemigrowało za ocean prawie milion ludzi, a HAL miał wówczas coś w rodzaju monopolu na ich przewóz do USA. 

• W 1895 roku statek HAL zabrał pierwszych w dziejach firmy turystów na morską wycieczkę. Liniowiec "Rotterdam" (III) zabrał w 1898 roku turystów na sławną wycieczkę do portów Bałtyku, wiodącą przez nowo otwarty Kanał Kiloński (zwany wtedy Kanałem Cesarza Wilhelma).

Obrotni Holendrzy nie tylko budowali coraz większe, solidniejsze i nowocześniejsze statki, ale także utrzymywali przy swoim nabrzeżu Wilhelminy hotel i coś w rodzaju szpitala dla emigrantów. W wielu portach różnych krajów obu kontynentów działały też biura armatora.
Jednym z "marketingowych" chwytów Holendrów spod znaku HAL była swego rodzaju gra na uczuciach potencjalnych emigrantów.

• Jedyny w historii HAL "pasażer" o nieholenderskiej nazwie, zapisanej na burtach i rufie w języku oryginału, nosił imię WARSZAWA. Zbudowany w 1911 roku w Newport News  (USA) jednokominowiec miał 4321 BRT i służył pod flagą firmy w latach 1920-26. Niemal zapomniane już dziś, polskie przedsiębiorstwo armatorskie "Sarmacja", starało się bezskutecznie o zakup holenderskiej "Warszawy", która po okresie służby dla HAL sprzedana została ostatecznie w ręce amerykańskie.

W roku 1910 HAL zaproponował swoim klientom kolejną trasę turystyczną - z Nowego Jorku do Palestyny.

Na przełomie wieków NASM dołączyła do armatorów wożących przez Atlantyk ładunki. Najpierw - w 1899 roku - na tradycyjnej linii do Nowego Jorku, a od roku 1909 także do Filadelfii i Baltimore. W 1912 roku uruchomiono linię do Veracruz, Tampico i Nowego Orleanu w Zatoce Meksykańskiej. W odróżnieniu od "pasażerów", noszących nazwy z końcówką "-dam", frachtowce HALu otrzymywały nazwy kończące się najpierw na "-dijk" a po roku 1950 na "dyk".
W 1914 roku do służby pod znakiem NASM miał wejść trójkominowy s/s "Statendam" (32.234 BRT). Wybuch wojny światowej pokrzyżował ambitne plany Holendrów.

• Nowy liniowiec, wyposażany w stoczni Harlanda i Wolffa w Belfaście, został zarekwirowany przez władze brytyjskie i wcielony do służby transportowej, jako HMTS "Justicia". Wojny nie przetrwał - w lipcu 1918 roku, u szkockich wybrzeży, został trafiony dwiema torpedami (przez dwa różne U-Booty!) i zatonął. W zatopieniu tego statku maczał podobno palce nie byle kto - sam Hellmuth von Ruckteschell, przyszły dowódca dwóch niemieckich krążowników pomocniczych II wojny światowej (i jedyny, jaki stanął po tej wojnie przd alianckim sądem za popełnione zbrodnie).

Holandia jako kraj nie uczestniczyła w awanturze lat 1914-18; utrata "Statendamu" była jedyną (choć wielką) stratą wojenną HALu.
Gdy umilkły armaty, działalność HALu rozkwitła z nową siłą. NASM wyszła na Pacyfik, otwierając linie z Rotterdamu przez Kanał Panamski do Los Angeles i San Francisco w USA oraz Vancouver w Kanadzie. Statki HALu zaczęły też pływać do Holenderskich Indii Wschodnich (dzisiejszej Indonezji). Wszystkie te połączenia obsługiwały głównie frachtowce.
Niedoszły drugi "Statendam" został po wojnie zastąpiony, i to kilkakrotnie.

• Po raz pierwszy w latach 1922-23 przez "Veendam" i "Volendam", dwie 15.500-tonowe "siostry" od Harlanda i Wolffa z Belfastu. Po raz drugi przez 29.500-tonowy trójkominowiec z Belfastu, który przejął również holenderską nazwę nieszczęsnej "Justicii", jako drugi (a de facto trzeci) "Statendam" i jedyny wielokominowiec HALu.
• Trzecim, symbolicznym "następcą" utraconego liniowca został w 1938 roku znakomity, 36.300-tonowy "Nieuw Amsterdam" (II), nowy flagowiec armatora i przez długi czas największy statek pod banderą Holandii. Ta zbudowana w Rotterdamie, nieco mniejsza kopia francuskiej "Normandie" uchodzi za jeden z najwybitniejszych i najładniejszych transatlantyków w ogóle. Był to jedyny - obok  brytyjskiej "Queen Mary" - statek pasażerski swoich czasów, który przynosił żywe dochody w gotówce.

* * *
Kiedy we wrześniu 1939 roku wybuchła II wojna światowa - Holandia zrazu pozostała neutralna. HAL miała wtedy we flocie 25 jednostek, ale rozwój firmy został zatrzymany. W maju 1940 roku Holandia została zajęta przez oddziały Wehrmachtu. 

• Liniowiec "Westernland", nabyty w 1939 roku od Red Star Line i stojący w angielskim Falmouth - stał się po maju 1940 roku (dość oryginalną) siedzibą  Rządu Królestwa Niderlandów. Wspomniany "Nieuw Amsterdam" przebył w latach 1940-45 pół miliona mil morskich (odległość równą niemal 25 okrążeniom Ziemi po Równiku) i przewiózł 400.000 umundurowanych ludzi różnych narodowości.

Większość floty HALu zdołała w porę ujść. Utracono jednak szereg statków, w tym... kolejny "Statendam", zniszczony w Rotterdamie.

• Jednym z utraconych statków był 11.000-tonowy motorowiec "Zaandam" z 1938 roku. Statek ten, płynący z Kapsztadu do Nowego Jorku z 299 osobami na pokładzie i ponad 9000 ton ładunku w postaci głównie rud chromu i miedzi w ładowniach, został w dniu 2. listopada 1942 storpedowany na południowym Atlantyku przez niemiecki okręt podwodny U-174 dowodzony przez kpt. U. Thilo. Trafiony dwiema torpedami motorowiec szybko zatonął. Bezpośrednio wskutek ataku na "Zaandam" zginęły 134 osoby. 60 rozbitków dotarło na jednej z łodzi ratunkowych do wybrzeży Brazylii. Dwie kolejne łodzie ratunkowe "Zaandama" ze 106 rozbitkami podniesione zostały przez amerykański statek handlowy. Trzej członkowie załogi "Zaandama" i dwaj jego pasażerowie uratowali się na tratwie o wymiarach 2,5x2,5 m. Trójka rozbitków (dwaj członkowie załogi - 20-letni amerykański artylerzysta B. D. Izzi oraz 40-letnik smarownik z Zaandam C. v. d. Slot -  i 17-letni pasażer N. Hogendam) przeżyła na niej 83 dni, by 24. stycznia 1943 roku zostać uratowanymi przez eskortujący konwój amerykański ścigacz torpedowy PC-576. Na lądzie znaleźli się po kolejnych jedenastu dniach, a każdy z nich schudł podczas pobytu na tratwie średnio o 25 kilogramów. Przygoda rozbitków z "Zaandama" posłużyła pisarzowi A. van Kampenowi za tworzywo dla jego "Bezlitosnego morza".

Kiedy w maju 1945 roku wojna dobiegła końca - pod znakiem firmy pozostało ledwie dziewięć statków.

Po wojnie statki armatora powróciły na swoje stare trasy. W latach pięćdziesiątych ub. wieku HAL zamówił szereg nowych liniowców i frachtowców.

• Wśród nich m. in. - dwa 15.000-tonowe turbinowce, drugi "Ryndam" i czwarty "Maasdam" (który po latach miał trafić pod znak PLO, jako ostatni polski liniowiec transatlantycki), kolejny czwarty "Statendam" (24.300 BRT), a także piąty "Rotterdam" (39.000 BRT; ostatni nowy transatlantyk dla prestiżowej linii nowojorskiej i... opóźnioną o dwadzieścia lat "siostrzycę" wspomnianego "Nieuw Amsterdamu").

Zbudowany w latach 1958-59,  ponad 38.600-tonowy "Rotterdam" był zdecydowanie najciekawszym statkiem HAL po wojnie.

• Jest to de facto opóźniona o dwie dekady (ale istniejąca do dziś) "siostrzyca" wspomnianego wcześniej turbinowca "Nieuw Amsterdam", wyróżniająca się wspaniałą sylwetką i przystosowana do wymagań morskiej turystyki o zasięgu oceanicznym.

Tymczasem zaczęła zmieniać się sytuacja. Po roku 1957 transkontynentalne samoloty coraz śmielej odbierały pasażerów statkom. Ratunkiem dla armatorów transatlantyków stała się morska turystyka. W porę dostrzeżono to również w Rotterdamie, o czym dalej.
Nie zapomniano i o emigrantach, wyjeżdżających do USA, Kanady czy Australii. Tym razem byli to jednak Holendrzy, którzy wspierani przez władze, poszukiwali po zakończeniu wojny lepszego życia poza ojczyzną. W latach 1945-76 Kraj Tulipanów opuściło pół miliona osób, ale tym razem HAL musiała radzić sobie z konkurencją w postaci KRL i władz Królestwa Niderlandów, które niekiedy same czarterowały statki.
W 1966 roku trzeci "Statendam" HALu został wycofany z linii i skierowany wyłącznie do obsługi wycieczek. W 1969 roku w jego ślady poszły "Rotterdam" i "Nieuw Amsterdam". W danym czasie przestawienie się na przewozy kontenerów było dla firmy zbyt kosztowne, więc HAL stopniowo wycofał się z rynku przewozów frachtowych. Do połowy ósmej dekady XX wieku armator zupełnie zaprzestał obsługi swoich linii i całkowicie przestawił się na turystykę.

Wraz z końcem siódmej dekady XX wieku regularna żegluga pasażerska przez Ocean praktycznie zamarła - transkontynentalne odrzutowce przejęły niemal cały ruch pasażerski w obie strony. W tej sytuacji już w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych HAL zakończyła obsługę swojej głównej linii, pozostawiając pole CGT, Cunardowi oraz armatorom zza "żelaznej kurtyny" (w tym PLO). Cunard eksploatował na Starym Szlaku swoją rewelacyjną "Queen Elizabeth 2".
Zarząd HAL uznał, że utrzymywanie siedziby w Holandii jest zbyt kosztowne. Statki HALu od szeregu lat nie pływały tylko i wyłącznie przez Ocean, lecz zabierały setki turystów na wycieczki na wody Morza Karaibskiego i Oceanu Spokojnego. Wspomniany zarząd przeniósł siedzibę firmy najpierw do Willemstad na Antylach Holenderskich, a potem do Seattle w stanie Washington (USA). Zmieniła się także klientela - miejsce pasażerów, chcących zwyczajnie przedostać się z Europy do Ameryki zajęli bogaci, amerykańscy turyści. Wszystko to razem spowodowało przemianowanie dawnej "Hollad-Amerika Lijn" na "Holland-America Line". Lata siedemdziesiąte były dla firmy raczej trudne, mimo hucznych obchodów stulecia i budowy pierwszego "czystego", motorowego wycieczkowca, nazwanego "Prinsendam". Sytuacja poprawiła się dopiero w latach osiemdziesiątych (choć w październiku 1980 roku spłonął wspomniany wycieczkowiec). 

• W latach 1983 i 1984 do floty HALu dołączyły kolejne "bliźniaki" budowy francuskiej - 34.000-tonowe wycieczkowce motorowe "Nieuw Amsterdam" i "Noordam". Zostały one powitane z wielką pompą; prasa holenderska z dumą informowała na przykład, że w wielkim salonie każdego z tych statków mógłby zmieścić się sławny, szesnastowieczny  "Półksiężyc" (De Halve Maen) odkrywcy Zatoki Hudsona.

W roku 1988 nabyto firmę Windstar Sail Cruises, ale inwestycja okazała się chybiona, bowiem na nabytku ciążyły wielomilionowe długi dolarowe. W listopadzie tego samego (pamiętnego i dla nas [2]) roku "ponieśli wilka": zasłużona, ponadstuletnia Holland-America Line została przejęta za niecały miliard $ przez swą bezpośrednią konkurentkę z USA - Carnival Cruise Lines.

Wojciech M. Wachniewski

Przypisy autora:
1. Stare łacińskie przysłowie powiada: "Deus mare, Batavus litora fecit" (Bóg stworzył morze, a Holender wybrzeża)
2. W dniu 6 kwietnia tego roku ze służby wycofano "Stefana Batorego" (dawny czwarty "Maasdam" HAL).

• Moje zainteresowanie Holandią wybuchło nagle w 1976 roku, za sprawą naszej telewizji. To w niej usłyszałem wtedy w jakimś filmie pastora, odmawiającego po holendersku modlitwę za zmarłych i... wpadłem po uszy najpierw w sam język (który dziś nieźle znam), a niedługo potem w pełną morza i żeglugi historię Kraju Tulipanów i jego liczne związki z Polską.

Przeczytaj także:

• Transatlantyki wielkiej emigracji - Holland-America Line
• Przewodnik po Rotterdamie
• Nazywał się Willem Ruys - stare dzieje Achille Lauro
• Ostatni polski transatlantyk
• Stulecie morskiej Polski (1920-2020)

Pasażerska flota HAL 1872-1979

1. ROTTERDAM I 1694 BRT; Henderson, Coulborn & Co., Glasgow, Szkocja; wod. 6.06.1872, I rejs 15.10.1872; rozbił się u wybrz. Holandii 26.09.1883 r. k. w-y Schouwen, bez strat
2. MAAS (1883: MAASDAM I) 1705 BRT; Henderson, Coulborn & Co., Glasgow, Szkocja; wod. 19.08.1872, I rejs 20.11.1872; spłonął na morzu 24.10.1884 r., bez strat
3. W. A. SCHOLTEN 2529 BRT; R. Napier & Sons, Glasgow, Szkocja; wod. 16.02.1874, I rejs 16.05.1874; zatonął na wodach Kanału La Manche 19.11.1887 r., w kolizji z bryt. parowcem ROSA MARY, zginęły 132 osoby - najcięższa strata w CAŁEJ historii HAL
4. P. CALAND 2540 BRT; R. Napier & Sons, Glasgow, Szkocja; wod. 2.05.1874, I rejs 11.07.1874; sprzedany w 1897 roku do Włoch
5. SCHIEDAM 2236 BRT; McMillan & Son, Dumbarton, W. Brytania; wod. 1.09.1874, zakupiony 1880, I rejs dla HAL 13.05.1882; 1897 sprzedany do Włoch
6. AMSTERDAM I 2549 BRT; McMillan & Son, Dumbarton, W. Brytania; wod. 17.12.1879, I rejs 27.03.1880; rozbił się 30.07.1884 r. u wybrzeży Sable Island (Nowa Szkocja, Kanada), zginęły 3 osoby
7. EDAM I 2950 BRT; McMillan & Son, Dumbarton, W. Brytania; wod. 11.08.1881, I rejs 29.10.1881; zatonął 21.09.1882 k. Sandy Hook w kolizji z bryt. parowcem LEPANTO, zginęły 2 osoby
8. ZAANDAM 3063 BRT; Nederlandsche Stoomboot Mij., Fijenoord (Rotterdam); pierwszy statek pasażerski krajowej budowy; wod. 2.05.1882, I rejs 29.07.1882; 1897 sprzedany Austro-Węgrom
9. LEERDAM 2796 BRT; Nederlandsche Stoomboot Mij., Fijenoord (Rotterdam); wod. 28.04.1881, zakupiony 1882, I rejs 16.09.1882; zatonął 16.12.1889 r. na Morzu Płn. w kolizji z bryt. parowcem GAW-QUAN-SIN, bez strat
10. EDAM II 3130 BRT; Nederlandsche Stoomboot Mij., Fijenoord (Rotterdam); wod. 29.08.1883, I rejs 27.10.1883; zatonął 19.09.1895 r. w Kanale La Manche w kolizji z bryt. parowcem TURKISTAN, bez strat
11. ROTTERDAM II (1895 EDAM III) 3329 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 7.03.1878, zakupiony 1886, I rejs 6.11.1886; złomowany 1899 we Włoszech
12. AMSTERDAM II 3629 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 2.08.1879, zakupiony 1887, I rejs 31.12.1887; złomowany 1905 we Włoszech
13. VEENDAM I 4036 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 8.03.1871, zakupiony 1888, I rejs 3.11.1888; zatonął 7.02.1898 na płn. Atlantyku po zderzeniu z wrakiem, bez strat
14. OBDAM 3245 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 4.11.1880, zakupiony 1889, I rejs 23.03.1889; sprzedany 1898 do USA
15. WERKENDAM 3657 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. w styczniu 1881, zakupiony 1889, I rejs 22.02.1890; sprzedany 1900 do Chin
16. MAASDAM II 3984 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 4.07.1871, zakupiony 1889, I rejs 15.03.1890; sprzedany 1902 do Włoch
17. SPAARNDAM I 4539 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 30.04.1881, zakupiony 1890, I rejs 29.03.1890; złomowany 1901
18. DIDAM 2751 BRT; Nederlandsche Stoomboot Mij., Fijenoord (Rotterdam); wod. w lutym 1891, I rejs 20.05.1891; sprzedany 1895
19. DUBBELDAM 2700 BRT; Bonn & Mees, Rotterdam; wod. w sierpniu 1891, I rejs 26.08.1891; sprzedany 1895
20. ROTTERDAM III 8302 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 18.02.1897, I rejs 18.08.1897; sprzedany 1906 do Skandynawii
21. STATENDAM I 10.491 BRT - pierwszy liniowiec HAL o tonażu ponad 10.000 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 7.05.1898, I rejs 24.08.1898; sprzedany 1911
22. POTSDAM 12.606 BRT; Blohm & Voss, Hamburg Niemcy; wod. 15.12.1899, I rejs 17.05.1900; sprzedany 1915 do Szwecji
23. RIJNDAM/RYNDAM 12.340 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 18.05.1901, I rejs 10.10.1901; złomowany 1929
24. NOORDAM I 12.531 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 28.09.1901, I rejs 1.05.1902; sprzedany 1923 do Szwecji
25. NIEUW AMSTERDAM I 16.967/17.149 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 28.09.1905, I rejs 7.04.1906; złomowany 1932
26. ROTTERDAM IV 24.149 BRT - pierwszy liniowiec HAL o tonażu ponad 20.000 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 3.03.1908, I rejs 13.06.1908; złomowany 1940
27. VOLENDAM 15.434 BRT; Harland & Wolff, Glasgow, Szkocja; wod. 6.07.1922, I rejs 4.11.1922; złomowany 1952
28. VEENDAM II 15.450 BRT; Harland & Wolff, Glasgow, Szkocja; wod. 18.11.1922, I rejs 18.04.1923 (w 50. rocznicę utworzenia HAL); złomowany 1953
29. STATENDAM III 29.511 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn., wyk. Wilton's Slipway & Engineering Co., Schiedam; wod. 11.09.1924, I rejs 11.04.1929; podpalony w Rotterdamie przez Holendrów 11.05.1940 w celu niedopuszczenia do zajęcia przez Niemców; złomowany 1940
30. LEERDAM II 8854 BRT; Nieuwe Waterweg Schiedam; wod. 6.12.1920, I rejs 13.10.1934; złomowany 1954
31. MAASDAM III 8812 BRT; Mij. Fijenoord, Schiedam; wod. 21.10.1920, I rejs 14.02.1935; zatonął 26.06.1941 na środkowym Atlantyku, storpedowany przez U-Boota 
32. EDAM IV 8871 BRT; Koninklijke Mij. De Schelde, Vlissingen; wod. 15.01.1921, I rejs 14.03.1935; złomowany 1954
33. SPAARNDAM II 8857 BRT; Nieuwe Waterweg Schiedam; wod. 11.01.1922, I rejs 23.10.1935; zatonął 27.11.1939 roku na minie magnetycznej w ujściu Tamizy
34. NIEUW AMSTERDAM II (ex PRINSENDAM) 36.287 BRT - pierwszy z 2 liniowców o tonażu ponad 30.000 BRT; Rotterdamsche Droogdok Mij., Rotterdam; wod. 10.04.1937, I rejs 10.05.1938; złomowany 1974
35. NOORDAM II 10.726 BRT, pierwszy motorowiec HAL; Machinefabrieken Scheepswerf van P. Smit Jr., Rotterdam; wod. 9.04.1938, I rejs 28.09.1938; 1963 sprzedany do Panamy
36. ZAANDAM II (ex SCHIEDAM) 10.909 BRT, motorowiec; Wilton-Fijenoord, Schiedam; wod. z suchego doku 26.08.1938, I rejs 7.01.1939; zatonął 2.11.1942 u wybrzeży Brazylii, storpedowany przez U-174, 130 ofiar; najcięższa strata wojenna w historii HAL
37. PENNLAND 16.381 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 11.11.1920, pod znakiem HAL od 1939 roku, I rejs w czerwcu 1939; 1940 zarekwirowany przez władze bryt. jako transp. wojsk.
38. WESTERNLAND 16.479 BRT; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 19.04.1917, pod znakiem HAL od 1939, I rejs w czerwcu 1939; 1942 sprzedany w ręce brytyjskie
39. WESTERDAM 12.149 BRT, motorowiec; Wilton-Fijenoord, Schiedam; wod. 27.07.1940, I rejs 28.06.1946; złomowany 1965
40. RYNDAM II (ex DINTELDYK) 15.015 BRT; Wilton-Fijenoord, Schiedam; wod. 19.12.1950, I rejs 16.07.1951; sprzedany 1967
41. MAASDAM IV (ex DIEMERDYK) 15.024 BRT; Wilton-Fijenoord, Schiedam; wod. 5.04.1952, I rejs 11.08.1952; sprzedany 1968 do Polski
42. STATENDAM IV 24.294 BRT; Wilton-Fijenoord, Schiedam; wod. z suchego doku 12.06.1956, chrzest 23.01.1957, I rejs 6.02.1957; w 1979 roku wciąż w służbie
43. ROTTERDAM V 38.650/38.648 BRT - drugi liniowiec o tonażu ponad 30.000 BRT i największy w historii statek HAL; Rotterdamsche Droogdok Mij., Rotterdam; wod. 13.09.1958, I rejs 3.09.1959; w okresie od 27.02. do 25.08.2006 stał przy Pirsie Rudowym Portu Północnego w Gdańsku, gdzie planowano jego przebudowę na hotel i muzeum; ostatecznie przebudowę wykonano w Wilhelmshaven; obecnie hotel i muzeum w Rotterdamie
44. PRINSES MARGRIET 9336 BRT, motorowiec; Scheepswerf & Machinefabriek "De Merwede", Hardinxveld; wod. 10.12.1960, I rejs 8.06.1963; sprzedana 1968
45. VOLENDAM II 23.395/23.400 BRT; Ingalls Shipbuilding Corp., Pascagoula, Missisippi, USA; wod. 16.12.1957, I rejs 16.04.1973; 1979 w służbie
46. VEENDAM III 23.372/23.400 BRT; Ingalls Shipbuilding Corp., Pascagoula, Missisippi, USA; wod. 12.03.1958, I rejs 17.06.1973; 1979 w służbie  
STATENDAM II 32.120/32.234 BRT - wielokominowiec, nigdy nie wszedł do służby pod znakiem HAL; Harland & Wolff, Belfast, Irlandia Płn.; wod. 9.07.1914; zarekwirowany przez władze brytyjskie i utracony w 1918 roku (zatonął, dwukrotnie storpedowany 19/20.07.1918 roku na Atlantykui - trafiono go aż sześcioma torpedami!)
J. v. OLDENBARNEVELT 19.787/19.455 BRT, motorowiec; Nederlandsche Scheepsbouw Mij. Amsterdam; wod. 3.08.1929, I rejs dla HAL 30.08.1939; sprzedany do Grecji, jako LAKONIA; 22.12.1963 zapalił się na Atlantyku i 29.12. zatonął (128 ofiar)
ZUIDERDAM 12.150 BRT; Wilton-Fijenoord, Schiedam, motorowiec; wod. ??, 22.09.1944 zatopiony na Nieuwe Waterweg w celu zablokowania drogi wodnej