Rothschild i Rembrandt

W grudniu 2021 r. rząd holenderski ogłosił nabycie obrazu Rembrandta "De Vaandeldrager" (Niosących sztandar) z 1636 roku od francuskiej rodziny De Rothschild, za 175 mln euro - niespotykana suma na zakup sztuki z portmonetki podatnika.

Interes narodowy

Za tą sumę (150 mln zapłacił rząd i 25 mln z innych funduszy) można zrobić wiele dla kultury, sztuki i muzealnictwa w tym kraju. W świecie holenderskiej kultury zawrzało. Za główny powód zakupu podaje się "interes narodowy" - cokolwiek te słowa mogą znaczyć.

Do tej pory największe rządowe zakupy dzieł sztuki, to wspólny holendersko-francuski zakup obrazu "Marten i Oopjen" z 2015 r. od francuskiego barona Erica de Rothschilda za 160 milionów euro z czego 80 milionów euro zapłacił rząd holenderski a drugą połowę Francja. Za obraz Pieta Mondriaana "Victory Boogie Woogie" rząd zapłacił w 1996 r. 82 mln guldenów (€ 37 mln euro) kupując go od nowojorskiego kolekcjonera.

Początek kariery Rembrandta

"De Vaandeldrager" namalował Rembrandt w 1636 r. w wieku 30 lat, gdy już przeniósł się z Lejdy do Amsterdamu. Obraz ten uważa się za przełomowy w jego twórczości, ukazując nim swój talent i niezależność artysty przybyłego do Amsterdamu. Ten barokowy autoportret jako dumnego chorążego stanowił artystyczny przełom Rembrandta. Był to najdroższy zakup w historii amsterdamskiego muzeum narodowego (Rijksmuseum) po wyżej wymienionym "Marten i Oopjen".

Nosiciel sztandaru
Z lewej "Nosiciel sztandaru" Rembrandta z 1636 r. o wymiarach 118,8 x 96,8 cm a z prawej autoportret Rembrandta z 1640 r.

Od początku XXI wieku ceny obrazów eksplodowały dzięki nowym bogatym imperiom, muzeom, rządom z Rosji, Azji czy Bliskiego Wschodu; Kataru, Arabii Saudyjskiej i Chin. Sztuka postrzegana jest jako dobra i pewna inwestycja. Świat sztuki to jedno z miejsc, w których płyną duże pieniądze. Jeśli załamią się rynki finansowe, będzie to miało bezpośredni wpływ na ceny. Status również odgrywa pewną rolę. Kiedy kupujesz modnego "drogiego" malarza do domu, robisz to, by zaimponować. Wielomilionowa metka z ceną podnosi wartość artystyczną. Sztuka jest zapewne także lokatą kapitału dla drugiego obiegu pieniądza.

Nosiciel sztandaru to jedna z znanych postaci renesansowej milicji. W XVI i XVII wieku holenderskich miast strzegli schutters czyli strażnicy miejscy. Ich liga zwana schutterij była ugrupowaniem "towarzyszy broni" czyli rodzajem straży miejskiej w średniowiecznych miastach Niderlandów i częściowo Niemiec. Był to bardzo elitarny klub możnych mieszczan strzegących swoich miast. Do atrybutów schutters należał także sztandar i osoba go nosząca. Najbardziej znanym obrazem schutters jest "Straż nocna" Rembrandta.

Straż nocna
"Straż nocna" Rembrandta z roku 1642.

De Rothschild

We francuskiej wiosce Favières-en-Brie, na wschód od Paryża, znajduje się olbrzymi majątek ziemski, który od XVIII wieku jest w rękach sławnej rodziny bankierów De Rothschild. Na terenie posiadłości znajduje się m.in. jedna z najbardziej ekskluzywnych kolekcji specjalnych i bardzo drogich samochodów, czołgów i pojazdów, w tym - zgodnie z tradycją - Ferrari Formuły 1 oraz tamtejsza hodowla krów dostarcza mleka dla niezrównanego sera brie de Meaux AOP. Samochody, krowy i brie były od dawna zarządzane przez bankiera i miliardera Benjamina de Rothschilda, który zmarł na początku 2021 roku. Benjamin de Rothschild był także właścicielem domu w Paryżu, zamku w Szwajcarii, pałacu przy winnicy w pobliżu Bordeaux, żaglowca trimaranowego o wartości 12 mln euro oraz firmy organizującej safari i jachty w Kamerunie. Był także właścicielem obrazu Nosiciel sztandaru jak i wielu innych dzieł sztuki. Wartość netto jego majątku oszacowano na 4 miliardy euro. Benjamin był synem światowej sławy bankiera Edmonda de Rothschilda. Kiedy Edmond zmarł, Benjamin przejął zarządzanie ich rodzinnym bankiem - Compagnie Financière Edmond de Rothschild.

Rodzinny biznes Rothschildów od 1567

Historia rodziny de Rothschild rozpoczęła się w XVIII wieku we Frankfurcie w Niemczech. Amschel Moses (1710-1755) mieszkał tam w żydowskim getcie i przyjął wówczas nazwisko od nazwy jego domu: "zum Rothen Schild " - czerwona tarcza. Amschel Moses zmarł w czasie epidemii ospy we Frankfurcie ale zdążył dać początek potężnej rodziny bankierów. Z jego ośmiorga dzieci, Mayer Amschel Rothschild (1744-1812) stał się ojcem dynastii Rothschildów. Od XVIII wieku to nazwisko stało się znane w całej Europie. Mayer Amschel Rothschild założył pierwszy w rodzinie bank. Postawił wszystkie swoje dzieci - gdy  dorosły - na czele oddziałów banku w różnych miastach Europy. W ten sposób dynastia Rotszyldów powoli rozszerzyła się na cały świat. Relacje rodzinne pozostały bliskie. W samych tylko latach 1824-1877 zawarto piętnaście małżeństw między potomkami Rotszyldów, więc w tej rodzinie mogłeś być zięciem swojego wujka, wujkiem swojej żony, teściem swoich siostrzenic lub siostrzeńcem wszystkich w tym samym czasie. Rodzinny biznes jest zawsze gwarancją sukcesu [przeczytaj o początkach kariery Rotszyldów >>> ].

jeden z majątków rodziny Rotszyldów
Jeden z majątków rodziny Rotszyldów w Austrii.

Imperium Biznesu

Syn Mayera, Nathan Mayer Rothschild, miał niezwykły instynkt finansowo-biznesowy: na początku XIX wieku spekulował obligacjami rządowymi na temat wyniku bitwy pod Waterloo i wygrał przy tym setki milionów euro - przeliczając na aktualną wartość funtów. Rozrosło się imperium biznesowe. Rodzina zaangażowała się także w działalność przemysłową i inną. Dla jednego członka rodziny były to sportowe samochody i ser brie, dla innego to kolekcje sztuki. Wielu Rothschildów to miłośnicy sztuki i kolekcjonerzy. Ich własna strona internetowa pokazuje, jakie są lub były ich aktywa. Rotszyldowie odegrali znaczącą rolę w świecie sztuki w XIX i XX wieku. Od 1873 do chwili obecnej ponad 130 tys. dzieł sztuki zostało przekazanych ponad 200 francuskim instytucjom przez cztery pokolenia rodziny we Francji, Anglii, Niemczech i Włoszech.

Baron Élie de Rothschild (1917-2007) był takim kolekcjonerem sztuki, oprócz swojej pracy jako bankier i przedsiębiorca oraz winiarz/właściciel słynnego francuskiego zamku winiarskiego Château Lafite Rothschild. Był wielkim miłośnikiem Rembrandta i podobno posiadał także De Vaandeldrager. Po jego śmierci płótno przeniosło się na jedno z trójki jego dzieci, nie jest jasne które.

Przeczytaj także: