Największe holenderskie fortuny w historii
Regularnie publikuje się listy najbogatszych ludzi świata. Poniżej lista najbogatszych Holendrów ale od XVII do XIX wieku. Wiele z tych fortun procentuje do dzisiaj. Wszystkie kwoty, ówczesnych holenderskich guldenów, zostały przeliczone na bieżącą wartość w Euro (poziom 2019).
Szacuje się, że współcześni Holendrzy są 18 razy bogatsi niż ich przodkowie w XVII wieku a 10 razy bogatsi niż XIX w.
Historyczne fortuny
W chronologii wartości majątku
1. Król Willem I (1772–1843) - król i kupiec, 261.322.412 €
Spekulacje na temat ogromnej fortuny rodziny orańskiej były zawsze. Po śmierci Willema I krążyły plotki, że zostawił 1,5 miliarda euro. Plotki nie były prawdziwe. Jego aktywa wynosiły ponad 250 milionów euro. Dzięki temu był wciąż najbogatszym Holendrem XIX wieku. Swój majątek zawdzięcza przede wszystkim rządowi, który w 1815 r. zapewnił mu wolny od podatku dochód w wysokości prawie 15 milionów euro rocznie "aby uświetnić blask królewski". Ten dochód utrzymał przez kolejne 25 lat. Król-kupiec powiększał swoje bogactwo poprzez liczne inwestycje w firmy, kanały, drogi i poldery.
2. Willem Borski II (1799-1881) - bankier, 192.329.342 €
W połowie XIX wieku najbogatsza rodzina w Holandii składa się z pięciu członków: Willema Borskiego II, jego żony i trojga dzieci. Willem Borski II był synem Johanny i Willema Borskiego - możliwie polsko-żydowskiego pochodzenia, ale od generacji z Utrechtu. (zobacz poniżej). Willem spędził młodość w Anglii, gdzie poznawał wpływowych ludzi. Był ściśle zaangażowany w budowę sieci kolejowej w Holandii. Miał reputację skąpca a jego rozumowanie zawsze sprowadzało się do faktu, że wszyscy ludzie są głupi z wyjątkiem niego.
3. Willem Albert Scholten (1819-1892) - przemysłowiec, 51.474.464 €
Założyciel pierwszego holenderskiego międzynarodowego koncernu przemysłowego. Scholten był właścicielem 24 fabryk skrobi ziemniaczanej, tektury słomianej, cukrowni i torfu w Holandii, Niemczech, Austrii, Polsce i Rosji a także wielkim właścicielem ziemskim w koloniach torfowych Groningen i Drenthe oraz głównym udziałowca linii Holland-America. Jego edukacja: nie więcej niż kilka lat szkoły podstawowej. Scholten wybudował wspaniały pałac na rynku w Groningen, gdzie zamieszkał z żoną i dzieckiem. Pałac spalił się podczas wyzwalania Groningen w 1945 r.
4. Johanna Borski (1764–1846) - bankier, 50.347.956 €
Nazywana była "finansistką Holandii". Przez krótki czas była największym udziałowcem De Nederlandsche Bank. Johanna uchroniła państwo holenderskie przed bankructwem narodowym i zapobiega bankructwu Nederlandsche Handel-Maatschappij, poprzednika ABN Amro. Johanna poślubiła w 1790 roku Willema Borskiego który w ciągu 10 lat zrobił karierę od brokera zbóż i ryżu do potężnego maklera papierów wartościowych, stałego podwykonawcy i doradcy przy dużych transakcjach giełdowych. Willem, powiedział kiedyś: "pierwszy milion jest najtrudniejszy". Po jego nagłej śmierci Johanna kontynuuje jako "wdowa po firmie W. Borski". Mieszkała na ulicy Keizersgracht i mało poważnych interesów w Amsterdamie tego okresu mogło się odbyć bez jej udziału. Większą część roku Johanna mieszkała w pięknej posiadłości Elswout na wydmach Kennemerduinen, gdzie gościłą m.in. Napoleona i Marię Luizę.
5. Jeronimus de Haze (1651-1725) - inwestor i burmistrz Amsterdamu, 26.726.704 €
Jego ojciec Georgio był bardzo znanym kupcem we Włoszech i Lewancie. Jeronimus był dyrektorem VOC i WIC. W latach 1695-1717 wielokrotnie sprawuje urząd burmistrza Amsterdamu. Większość swoich aktywów inwestował w angielskie fundusze oraz w udziały w VOC i WIC. Mieszkał przy ulicy Herengracht w domu ze stajnią i wozownią wartą po jego śmierci prawie milion euro.
6. Cornelis De Jonge van Ellemeet (1646-1721) - rodzaj ministra skarbu (ontvanger-generaal) Republiki Zjednoczonego Królestwa Niderlandów, 21.201.851 €
Potomek regentów Zelandii, dorastał w branży tekstylnej. Jako "ontvanger-generaal" republiki zarabiał czasami zarabia 200 tys. EUR rocznie i te zarobki dopełniał spekulacyjnymi inwestycjami w papiery wartościowe i grunty. Zbudował piękny pałac przy ulicy Boompjes w Rotterdamie; gdzie mieszkał z żoną i różnymi dziewczynami. Historia głosi, że przed snem rzucał kobietom chusteczkę, która złapała mogła iść z nim do łóżka.
7. Nanning van Foreest (1682-1745) - Inwestor i burmistrz Hoorn, 10.420.017 €
Rodzina van Foreest należała do najstarszej holenderskiej szlachty. Nanning zamieszkiwał najdroższy dom w Hoorn. Dzięki swojej popularności wśród miejscowej burżuazji został burmistrzem Hoorn w 1724 roku. Był także dyrektorem Kompanii Wschodnioindyjskiej VOC jak i Kompanii Zachodnioindyjskiej WIC. Nanning był dobrym spekulantem; w 1720 roku sprzedał swoje papiery wartościowe WIC z zyskiem w wysokości 150 procent.
8. Pieter de la Court van der Voort (1664-1739) - producent sukien i inwestor, 10.251.840 €
Pieter był wnukiem Walończyka, który osiedlił się w Lejdzie w 1613 roku i awansował do poważnego przedsiębiorcą tekstylnego. Gdy interesesy zaczeły żle iść wycofał się z handlu tekstyliami. Dołącza do grona inwestorów i rynku papierów wartościowych. Staje się kolekcjonerem obrazów (w tym portret kobiety Rembrandta, zakupiony za jedyne 500 euro) w jego domu przy ulicy Rapenburg w Lejdzie.
9. Jacob Poppen (1576-1624) - Kupiec i burmistrz Amsterdamu, 10.119.822 €
Jego ojciec Jan Poppen przybył do Amsterdamu z północnych Niemiec. Jan był "niskiego stanu" na posługach u zamożnego amsterdamskiego kupca zbożowego. Z czasem żeni się z jego córką, zostaje szwagrem swojego patrona co znacznie poprawiło jego pozycję społeczną.
Od 1579 r. Jan znany był już jako amsterdamski "coopman" (koopman - kupiec) i był inicjatorem bezpośredniej żeglugi do Indii Wschodnich oraz jednym z pierwszych gubernatorów VOC. Wybudował dla siebie piękny pałac na Kloveniersburgwal 95 i został pochowany w Wysokim Churze kościoła Oude Kerk - zarezerwowanego dla najbogatszych mieszczan.
Jego syn Jakub był już nie tylko kupcem, ale pełnił wiele funkcji publicznych, m.in. burmistrza Amsterdamu. Zamieszkał w pięknej wiejskiej posiadłości w polderze Beemster.
10. Dirck van Os (1560-1615) - Kupiec, 2.824.389 €
Po zdobyciu Antwerpii przez Hiszpanów uciekł przez Middelburg do Amsterdamu w 1588 r. Dirck hadlował zbożem, skórą, tranem, solą i kamieniami szlachetnymi. Handlował z Rosją, Francją, Niemcami i Włochami. On finansował osuszenie polderu Beemster. Zrobił fortunę na handlu ze Wschodnimi Indiami. W 1602 r. jego biuro było miejscem, w którym Amsterdamczycy wpisywali się do rejestru Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej VOC. Wraz z bratem zainwestował w VOC 648.809 euro. Osiem lat później akcje te są warte były 1.326.780 euro.
Trzy wieki prezentów bogatej ciotki
Na zdjęciu powyżej epitafium i portret Clary van Spaerwoude (1530-1615) ze Starego Kościoła (Oude Kerk) w Delft. Clary van Spaerwoude była niezwykle bogatą córką miejscowego złotnika ale miała jednocześnie wielkie serce na działalność filantropijną. Nie szczędziła pieniędzy na dobre cele; opiekowała się biednymi zakonnikami oraz finansowała sierociniec w Delft. Clara pozostała bezdzietna więc jej wielki majątek w złożony w fundacji przeznaczony był na prezenty ślubne dla członków jej rodziny. Każdy potomek tej rodziny otrzymywał w dniu ślubu 300 guldenów co było niezłą sumką, zważywszy, że w połowie XVI w. stolarz zarabiał dniówkę wysokości 5 stuivers - a gulden liczył 28 stuivers. Niestety inflacja była zawsze więc na początku XX w. rodzina Clary była już tak duża i wartość guldena spadła, że przy ślubie w 1922 r. para młoda otrzymała z tego funduszu f 11,35 guldena (co jest równowartością € 115 w roku 2023). W tym też roku 1922, po 300 latach, postanowiono fundację zlikwidować a resztę pieniędzy - pół miliona guldenów - rozdano wszystkim członkom rodziny.
Najbogatszy Europejczyk wszechczasów
Niemiecka rodzina Fuggerów, z Augsburga na Bawarii, była najpotężniejszą i najbogatszą rodziną kupiecką Europy z początków renesansu, przejmując pałeczkę po włoskich Medyceuszach. Fuggerowie finansowali Habsburgów, byli bankierami cesarzy i papieży. Poprzez strategiczne związki małżeńskie wiązali się z europejską arystokracją. W ich rękach była duża część europejskiej gospodarki, np. cały rynek miedzi i innych szlachetnych metali, spora cześć handlu zamorskiego, bankowość Watykanu, handlu tekstylnego itd. Jakob Fuggler (1459–1525) uważany jest za najbogatszego człowieka w historii świata z szacowanym majątkiem przeliczonym na 400 mld dolarów (2019), tj. 2% majątku całej ówczesnej Europy. W roku 1523 w Augsburgu, Fuggerowie ufundowali pierwszy w świecie socjalny blok mieszkalny, stojący do dziś. Rodzinna firma Fugger istniała z grubsza od 1450 do 1650 roku, choć jej potomków znaleźć można i dzisiaj na lepszych bankietach świata. Dynastia Fuggerów pozostała wiernie katolicka w rodzącej się reformacji, chociaż ironicznie to właśnie pożyczki Jacoba Fuggera udzielone kardynałowi Albertowi z Brandenburgii i odpusty dla ich spłaty stały się bodźcem do reformacji Marcina Lutra. Także rodzinny grobowiec katolickich Fuggerów znajduje się w obecnie protestanckim kościele w Augsburgu.
Przeczytaj także: