Holenderska kolonizacja Indonezji
400 lat temu, w 1619 r., generał-gubernator Jan Pieterszoon Coen założył misję handlową Batawia. Holandia miała zatem swoją pierwszą enklawę na Jawie. Batawia, współczesna Dżakarta, powstała w miejscu gdzie stał pałac jawajskiego księcia Jayawikarta.
Pewne jest, że jawajski książę Jayawikarta był władcą królestwa Jakatry, dopóki nie przybyli Holendrzy. Na początku XVII wieku Holendrzy szybko budowali faktorie handlowe na wybrzeżach Jawy. Lukratywny handel przyprawami miał co prawda miejsce nieco dalej w kraju Moluków ale holenderska Kompania Wschodnioindyjska (VOC) chciała także handlować na Jawie i potrzebowała miejsc, w których można składować towary i naprawić statki.
Najważniejsza jawajska faktoria znajdowała się początkowo w Bantam, około 60 kilometrów na zachód. Ale był też mały magazyn w Jakatrze, na wschodnim brzegu rzeki Ciliwung. Pałac książęcy stał na zachodnim brzegu rzeki gdzie mieściła się także brytyjska faktoria - główny konkurent holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej.
Po wielu zatargach z Brytyjczykami i regionalnym władcą o panowanie na tym obszarze Jan Pieterszoon Coen rozwiązał konflikt siłowo; wygnał księcia i Brytyjczyków. Nową faktorię chciał nazwać Nowy Hoorn na część jego rodzinnego miasta ale zarząd VOC zdecydował się na nazwę Batawia (od Batawów - ludu germańskiego pierwotnie zamieszkującego wschodnie Niderlandy).
- Indonezja była przez 326 lat holenderską kolonią noszącą nazwie Holenderskie Indie Wschodnie a stolica kolonii Batawia nosi dzisiaj nazwę Dżakarta.
- Jan Pieterszoon Coen (1587-1629), założyciel Batawii (Dżakarta) i od 1617 roku generalny gubernator Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej (VOC) a "wschodnioindyjską" nazywano wówczas Indonezję. Do niedawna w holenderskich szkołach uczono się o nim, jako o wielkim bohaterze narodowym, ale współcześnie jego postać jest bardzo kontrowersyjna, częściowo ze względu na jego bezlitosne tłumienie buntu ludności Wysp Banda (cześć Indonezji). W XXI wieku z bohatera stał się ludobojcą.
Kiedyś bohater, dzisiaj ludobójca
W 1621 r. Coen surowo ukarał Bandańczyków (mieszkańców wysp Banda, części Wysp Korzennych Moluki), którzy pod naciskiem Anglików nie dotrzymali umowy o dostawę przypraw. Coen udał się z dużą flotą ekspedycji karnej na wyspy Banda. Chociaż Bandańczycy uciekali, niewielu się uratowało. Szacuje się, że tylko 600 z 15 tys. Bandańczyków przeżyło holenderski atak. Wiadomo, że podczas tego aktu ludobójstwa VOC nakazała japońskim samurajom-katom, będącym w służbie VOC, do ścięcia dziesiątek głów starszyzny wiosek. Jan Coen, zapewnił tym sobie monopol na handel gałką muszkatołową (oraz foelie, mace) i otrzymał przydomek Rzeźnika z Bandy.
Na prawie puste z powodu rzezi wyspy Banda, Coen wysłał niewolników. Niewolnicy musieli zająć się gałką muszkatołową a ziemia została podzielona między holenderskich plantatorów.
Podbój Azji
Następnie Coen próbował jeszcze podbić Chiny, ale mu się nie udało chociaż mocno namieszał w strefach wpływu Chińczyków na Archipelagu Malajskim. Chińczycy byli pod wrażeniem siły bojowej holenderskiej floty VOC i pozwolili Kompanii osiedlić się na Formozie (Tajwan) i tam zbudować Fort Zeelandia (współcześnie Tainan).
Po powrocie do Holandii w 1624 r. Coen został nagrodzony przez namiestnika Holandii, księcia Mauryca Orańskiego za podbój Bandy i Batawii.
Wojny o wpływy
Coen opracował plany reorganizacji VOC i został jej generalnym gubernatorem. W 1627 roku ponownie wyruszył z Hoorn do Wschodnich-Indii (Indonezja). Jego przybycie doprowadziło do podjęcia przez Anglików decyzji o opuszczeniu Batawii i ustanowieniu ich kwatery głównej w Banten na Jawie. Jawajski cesarz poprosił następnie Coena o pomoc w podboju Bantam od Anglików czego Coen odmówił, po czym książę jawajski zaatakował Batawię dwukrotnie. Oba ataki zostały odparte.
Coen zmarł podczas drugiego ataku, prawdopodobnie na cholerę. Miał 42 lata. 22 września 1629 r. został pochowany w ratuszu Batawii, ponieważ kościół został krótko przedtem zniszczony.
Jan Pieterszoon Coen wszedł do holenderskich podręczników historii jako jeden z najbardziej znanych bohaterów i wiernego sługę na służbie VOC. Zasłynął ze swoich kierowniczych umiejętności, ale także z bezwzględnego działania przeciwko konkurentom. Motto Coena brzmiało: "nie trać nadziei" (nie rozpaczaj) stojące w herbie Batawii.
Posągi Coena można znaleźć w różnych miejscach w Holandii; najbardziej znane to posąg w jego miejscu urodzenia Hoorn i w Beurs van Berlage w Amsterdamie.
Przeczytaj także: