Zwariowany świat mody - krakowiaki i młyńskie koła
Trendy w modzie przychodzą nagle i tak samo nagle odchodzą. Kogo stać goni za najnowszą modą. Tak było zawsze.
Kupujemy rzeczy których nie potrzebujemy
za pieniądze których właściwie nie mamy
aby zaimponować ludziom których nie lubimy
Szpiczaste krakowskie ciżemki
Od XII wieku regularnie powracała w Europie moda na buty z długimi nosami a stały się naprawdę wielkim trendem w XV wieku. Ten typ buta nazywano w Anglii cracows czyli krakowskie, ponieważ w Zachodniej Europie istniało przekonanie, że taki rodzaj szpiczastego buta pochodził z Krakowa. Inną nazwą tego buta było francuskie poulaine od "souliers à la poulaine" - but według polskiej mody. W samym Krakowie nazywano je ciżemkami i zapewne inspirowane były obuwiem z imperium osmańskiego.
Radykalizacja buta
Większość butów w XII wieku miały okrągłe nosy. Później, w XIV wieku buty urozmaicały się i w wielu fasonach pojawiały się takżę buty ze spiczastymi noskami które w okresach fascynacji wydłużały się do karykaturalnych rozmiarów. Szpic butów poulaine (lub cracow) zostały wypełnione wyściółką z mchu lub końskich włosów, aby zapewnić sztywność i pomóc im zachować kształt.
Ten obuwniczy trend, jak czasami obserwujemy i dzisiaj, przybierał karykaturalne rozmiary i im dłuższe były szpice butów tym ekscentryczniejszy był ich posiadacz. Anonimowy mnich z Anglii pisał w 1394 r.: „Z tą królową przybyły z Czech do Anglii te przeklęte występki (angielskie cracows) półmetrowej długości, więc trzeba było je przywiązać do golenia srebrnymi łańcuchami, aby mogli w nich chodzić".
Czternastowieczne buty krakowskie w Londynie można było znaleźć tylko w rozmiarach męskich a od XV wieku nosiły je także kobiety, choć męskie były znacznie dłuższe. Krakowiaki były kontrowersyjną modą i spotkały się z krytyką różnych środowisk.
W 1215 r. Kościół zabronił duchownym noszenia spiczastych butów, bo mężczyźni nie mogli klękać do modlitwy z powodu za długich palce u nóg. Zakazy oczywiście nie naruszały trendów w modzie tak jak i groźba piekła nie odstraszała ludzi od wielu grzechów. Ciżemki krakowskie nie tylko rozgniewał kościół; wzbudziły też gniew króla Francji Karola V, który zakazał w 1368 r. ich produkcji w Paryżu a następnie angielskiego Edwarda IV, który najpierw w 1463 zakazał noszenia butów dłuższych niż 2 cale (5 cm), a dwa lata później zakazał produkcji poulainów.
- Poulainy czy krakowiaki zainspirowały późniejsze mody obuwnicze do dziś.
Kołnierzyki
Pod koniec XVI wieku do Holandii przyszła najnowsza moda z Hiszpanii i jej najbardziej charakterystyczną częścią były koronkowe białe kołnierze. Nieco dziwne, że moda przyszła akurat z Hiszpanii - kraju który był wówczas największym wrogiem i okupantem Niderlandów.
Radykalizacja kołnierzyków
Koło młyńskie na szyi. Na wielu portretach z przełomu XVI i XVII wieku, arystokracja, kupcy i mieszczanki noszą tego typu kołnierze czyli kryzy – okrągły, fałdowany kołnierz z koronki. Kołnierz wykonany był z koronki lub cienkiego, usztywnionego batystu. Najokazalsze kryzy wymagały użycia aż 15 metrów batystu. Im moda się bardziej popularyzowała, tym ambicją było jeszcze większe "koła młyńskie" na szyi. Kryzy potrafiły być tak duże, że wymagały usztywnienia konstrukcją z srebrnego lub złotego drutu (portefraes). Takie kryzy zwie się w Holandii "molensteenkraag" (ang. ruff, fran. fraise) - czyli dosłownie kołnierz z koła młyńskiego. Inną nazwą jest "kemphaan" od nastroszonych piór walczących kogutów (cietrzewi). Wielkość i jakość kryzy byłą symbolem statusu bogatych mieszczan i dostojników. Tą modę zapoczątkowali Hiszpanie (oraz modnisie w hiszpańskich Niderlandach) od 1560 do 1630 r. Chociaż jeszcze na obrazie Rembrandta "Straż Nocna" centralna postać nosi kryzę, co w 1642 roku było mocno przestarzałą modą. No, ale mody się wówczas nie zmieniały aż tak szy6bko jak dzisiaj.
Koloratki
Po roku 1630 kryzy "opadły" i w mniejszej formie kołnierzyków zwanych collerette (koloratka) przetrwały do XIX wieku.
Przeczytaj także: