Wiek wynalazków

Wielu ludzi żyje z przekonaniem, że postęp techniczny za jego życia przybrał zawrotną szybkość. Tymczasem silnik działający według zasady cylindra i tłoka, istnieje już 250 lat. Motor elektryczny istnieje 190 lat. Czyli minęły już dwa wieki i ludzie nie wymyślili lepszego motoru. Nawet tranzystor - baza komputerów - ma już 100 lat i jest największym wynalazkiem XX wieku.

silnik spalinowy

XXI wiek nie przyniósł jeszcze wiele wynalazków

W naszym XXI wieku wynaleziono już tylko Facebook i smartfony - które także zasadniczo zmieniły nasze życie i szczególnie smartfon uważam za jedyny rewolucyjny wynalazek XXI wieku do tej pory. Co prawda pierwszy smartfon ukazał się na rynku w 1997 r. (Nokia 9000 Communicator) ale dopiero od 2007 r., gdy Apple wyprodukował pierwszy iPhone, rozpoczyna się era smartfonów. We wrześniu 2021 r. na świecie używanych jest niemal 4 mld smartfonów, co znaczy, że co drugi mieszkaniec naszej planety ma smartfona (i jeszcze miliard inne komórki).

ilustracja książki Verne

Prawdziwy wiek wynalazków

Jules Verne (1828-1905) - był protoplastą fantastyki naukowej, którego fantastyczne książki pożerała młodzież urodzona w pierwszej połowie XX wieku. Jednak Verne był człowiekiem XIX wieku i podobnie jak wielu z nas dzisiaj zafascynowanych jest tempem postępu technologicznego, tak i on zafascynowany był postępem w jego XIX wieku. Wspólnie ze swoim wydawcą Verne wymyślił nowy gatunek literacki, "roman scientifique" - powieść naukową. Verne chciał wyjaśnić swoim czytelnikom, jak działa świat, w oparciu o najnowsze odkrycia naukowe. Pisał powieści przygodowe, które miały również charakter edukacyjny. Jego poszukiwacze przygód byli naukowcami, którzy wyjaśniali nam nowości techniczne. Nie brzmi to zbyt ekscytująco, ale takie były jego najlepsze powieści.

Ilustracje z książek Julius Verne
Fantastyczne ilustracje z książek Juliusa Verne.

Jules Verne był świadkiem największej rewolucji technicznej wszech czasów

W ten sposób Verne stał się kronikarzem najważniejszej rewolucji w historii ludzkości od czasu rewolucji rolniczej która to zajęła ludzkości tysiące lat. Tymczasem rewolucja przemysłowo-naukowa, której Verne był świadkiem, miała miejsce w niecałe sto lat, głównie drugiej połowy XIX wieku. Kiedy Verne się urodził, świat wyglądał podobnie jak setki lat wstecz ale kiedy pisarz umierał - Einstein opublikował swoją teorię względności. W latach 1860-1900 wynaleziono turbiny parowe, wytwarzanie energii elektrycznej, silniki spalinowe, samochody, telefon, łączność bezprzewodową, samoloty, nagrywanie filmów i dźwięku (fotografia i telegraf istniały już jakiś czas). Krótko mówiąc, w drugiej połowie XIX wieku położono podwaliny pod świat, w którym żyjemy do dziś. W następnym, XX stuleciu, dodano tylko mikroelektronikę (tranzystor), antybiotyki i kontenery. Kolejny, nasz wiek XXI - jak do tej pory - dał nam tylko smartfony, może mało ale jednak funkcje smartfona rewolucyjnie wpływają na nasze życie.

Najbardziej poczytnymi powieściami Julesa Verne były, w kolejności wydania: Podróż do wnętrza Ziemi (1864), Z Ziemi na Księżyc (1865), Dzieci kapitana Granta (1868), Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi (1870), W osiemdziesiąt dni dookoła świata (1872), Tajemnicza wyspa (1874) i Michał Strogow, kurier carski (1876). Osobiście uważam 4 tomy "Dwudziestu tysięcy mil podmorskiej żeglugi" łącznie z "Tajemniczą wyspa" za najwspanialsze dzieła pisarza. 

Nautilus - elektryczna łódź podwodna kapitana Nemo
Nautilus - elektryczna łódź podwodna kapitana Nemo.

W głąb Ziemi i na Księżyc

Kapitan Nemo - konstruktor elektrycznie napędzanej łodzi podwodnej jest fascynującą postacią wyprzedzającą czas o co najmniej sto lat. Nie wiemy dlaczego Nemo pożegnał się z ludzkością. Pierwotnie kapitan Nemo miał być polskim szlachcicem, którego rodzina została zamordowana przez Rosjan podczas rosyjskich represji po powstaniu styczniowego 1863 roku. Jednak wydawcy polski Nemo nie pasował gdyż Rosja była lukratywnym rynkiem zbytu dla jego wydawnictwa. Dlatego Verne zdecydował się nie ujawniać historii Nemo. Może jeszcze ciekawsza jest "Tajemnicza wyspa" gdzie pięciu rozbitków na bezludnej wyspie - w przeciwieństwie do Robinsona Crusoe - ciągu kilku lat, z niezrównanym zapałem i umiejętnościami potrafią odtworzyć całą dziewiętnastowieczną cywilizację. Stają się wykwalifikowanymi rolnikami i budowniczymi statków a także wytwarzają prąd i budują połączenie telegraficzne.

Nautilus - elektryczna łódź podwodna kapitana Nemo
Nautilus

Z naszej polskiej perspektywy, narodu który w jeszcze do połowy XX wieku mieszkał na wsi i rzadko jeszcze widział samochód, nasze wsie nie były zelektryfikowane, telefon był wyjątkowym zjawiskiem a samoloty znaliśmy ewentualnie tylko z wojennego bombardowania - ta druga połowa XIX wieku przyszła dopiero sto lat później a szczególnie po roku 1990 zaczęliśmy szybko nadrabiać techniczne zacofanie które Julius Verne już znał.

Rozwój technologiczny zachodniego świata w latach 1870-1914 był bardziej spektakularny niż w "naszej" - drugiej połowie XX wieku. Odległość rozwoju technologicznego między starożytnym Rzymem z roku 100 i rokiem 1800 była mniejsza niż między rokiem 1800 i 1900.

    strach przed wynalazkami
    Ilustracja z nowojorskiego magazynu przedstawia straszną śmierć Johna Feeksa w Nowym Jorku 1889 r. w drutach elektrycznych. W ten sposób przedstawiono ten "diabelski wynalazek" który miał jak pajęczyna (jako "niepohamowany demon") zabijać ludzi. Coś jak dzisiaj dla wielu sieć 5G.

    Przeczytaj także: