Społeczny czy socjalny?
Język holenderski zna trzy bardzo często używane i ważne dla holenderskiej kultury słowa, które nam mogą przysparzać kłopotu jako, że w ich miejsce mamy dwa słowa i do tego mniej ważne w hierarchii polskich priorytetów, z wyjątkiem... zasiłków socjalnych.
1. Sociaal - ten przymiotnik określa sposób obchodzenia się ludzi ze sobą, jak na siebie oddziałują, jak się nawzajem traktują. W języku polskim słowo socjalny ma inne znaczenie, określające raczej byt materialny: świadczenia socjalne, pakiet socjalny, minimum socjalne. Bardziej pasującym polskim odpowiednikiem sociaal jest społecznościowy.
Słowo sociaal jest bardzo powszechnie używane (sociale media, sociale leven, sociaal gedrag, sociaal mens). Młoda matka powie o swoim dziecku: "nie ważne kim on w życiu będzie i co będzie robił - ważne abym go wychowała na człowieka dobrze sociaal ontwikkeld" (rozwiniętego społecznie). Być sociaal mens jest faktycznie kluczem do życiowego sukcesu. Niestety nie jestem w stanie trafnie przetłumaczyć określenia sociaal mens - społecznik nie pokrywa się z tym terminem.
2. Samenleving - dosłownie wspólnota społeczna, wspólnota i sposób w jaki się ze sobą ludzie obchodzą. W języku polskim społeczeństwo. W samenleving ludzie żyją we wspólnej odpowiedzialnej wolności ale ze sobą współpracują, jeśli im to odpowiada. Samenleving może być także gemeenschap (wspólnota) lub vereniging (stowarzyszenie). Samenleving: społeczeństwo definiowane jako grupa osób, które tworzą system pół-zamkniętych, w których interakcja między członkami tej grupy jest jego częścią. W zależności od kontekstu, można ograniczyć lub rozszerzyć pojęcie wspólnoty co najmniej dwóch osób, na przykład: rodziny, wspólnoty mieszkaniowej, miasta, państwa lub wspólnoty wszystkich ludzi.
3. Maatschappij - określenie podobne do samenleving ale z większym naciskiem na państwowe, rządowe formy organizacji społeczeństwa na terytorium kraju lub stowarzyszenie promujące określone interesy. Słowo maatschappij zakłada udział uczestników we wspólnym przedsięwzięciu (także przedsiębiorstwo). Uczestnicy maja prawa i obowiązki. Pracują w poświęceniu i służbie dla maatschappij. Maatschappij: pojęcie społeczeństwa często związanego z konkretną tożsamością. Istnieje na przykład pojęcie społeczeństwa zachodniego i społeczeństwa prymitywnego.
Homo Socius
Łacińskie słowo socius = sojusznik, towarzysz, współpracownik, kolega: człowiek rodzi się we wspólnocie (społeczeństwie) lub do niej trafia i musi w niej brać udział i ją podtrzymywać.
Te trzy powyższe słowa tłumaczy się w języku polskim jako społeczeństwo lub czasami społeczność i społecznościowe.
Zachowanie aspołeczne
Dlaczego o tym piszę? Bo społeczne zachowanie to niezwykle ważna część holenderskiej społeczności. Wbrew pozorom jest to naród bardzo silnie związany niemal kolektywny. Także warto wiedzieć co na myśli ma Holender gdy często mówi o "asociaal gedrag" a po drugie kiedyś trzeba i w Polsce zacząć nad formowaniem znośnej do życia społeczności i społeczeństwa. Postawa aspołeczna jest w Polsce tak powszechna, że nikt jej nawet nie zauważa.
- Przykład: gdy deweloper buduje nowe osiedle brak do niego drogi dojazdowej. Na dobrą utwardzaną drogę musieli by się mieszkańcy sami złożyć. To jest niemożliwe, bo mieszkający na początku osiedla nie mają takiej potrzeby. Tymczasem w Holandii nie ma jednego adresu pocztowego do którego nie byłoby dobrej, utwardzanej drogi. Gdyby nie postawa społeczna nie byłoby w ogóle Holandii. Nikt w pojedynkę nie zbuduje tam przeciwpowodziowych.
Przeczytaj także: