Holenderska luneta była diabelskim wynalazkiem
Gdy Kopernik, w roku jego śmierci, publikował w 1543 r. w Norymberdze dzieło "O obrotach sfer niebieskich" - trzeba było jeszcze kolejnych 60 lat postępu techniki aby ukazał się pierwszy teleskop z prawdziwego zdarzenia.
Postęp techniki i dociekliwość ludzka długo nie były na rękę potężnemu kościołowi trzymającemu się dogmatów wiary którym nauka coraz bardziej zagrażała. Rozkwit astronomii zawdzięczamy renesansowemu duchowi w Europie i postępowi technicznemu w optyce XVI-XVII wieku. To był też czas reformacji; protest przeciwko wypaczeniem kleru kościoła katolickiego.
Wynalazek który miał wielu ojców
Wynalazek teleskopu przypisuje się wielu ludziom. Faktem jest, że pierwsze teleskopy ujrzały światło dzienne około 1608 roku. W tym samym czasie w Holandii jak i we Włoszech gdzie Galileusz eksperymentował z lunetą.
Udokumentowanym faktem jest, że w roku 1608 w Middelburgu (holenderska Zelandia) mieszkało obok siebie dwóch szlifierzy soczewek. Początkowo soczewki do okularów szlifowano z minerału beryl - stąd też okulary po holendersku nazywają się do dzisiaj "bril". Soczewki szlifował Sacharias Jansen i jego sąsiad Hans Lippershey w Middelburgu. W roku 1590 Włosi opracowali i zademonstrowali w Middelburgu nową technologię produkcji szkła - z czego Jansen i Lippershey skorzystał do produkcji lepszej jakości soczewek
Hans Lippershey wyprodukował jakoby pierwszy teleskop optyczny, zwany później przez żeglarzy i żołnierzy jako "holenderska luneta" (Hollandse kijker).
Kariera teleskopu optycznego w Europie
W 1608 roku Lippershey zademonstrował działanie lunety na haskim dworze w towarzystwie najwyższych władz Niderlandów oraz włoskich i hiszpańskich generałów i ambasadora Wenecji. Z wieży w Hadze można było odczytać godzinę na zegarze wierzy kościelnej w Delft - dystans ok. 10 km. Sława o jego lunecie szybko obiegła Europę. Doceniono natychmiast militarne znaczenie takiego urządzenia. Armie zaczęły zamawiać u Lippershey teleskopy choć wycenił je sobie aż na 1000 guldenów - za tyle można było wówczas kupić kamienicę.
Rok później Hans Lippershey opatentował swój wynalazek, choć do dziś nie ma pewności czy on był rzeczywiście pierwszym producentem teleskopu. Rozwój techniki szlifowania soczewek, budowy mikroskopu i teleskopu był procesem który trwał wiele lat i w różnych miejscach Europy.
W tym samym czasie podobny aparat zbudował optyk z Alkmaar Jacob Metius i wspomniany wyżej sąsiad Sacharias Jansen. Także w roku 1609 Galileusz usprawnił teleskop do obserwacji ciał niebieskich a rok później niemiecki astronom Johannes Kepler.
Kościół vs nauka
W oczach kościoła katolickiego popularyzacja astronomii i używanie teleskopu było dziełem szatana. Poznawanie wszechświata godziło w nauki kościoła. Nie wiemy jaki los spotkałby Kopernika gdyby nie umarł zanim jego dzieło "O obrotach sfer niebieskich" zostało wydane w Neurenberg (1543) już 26 lat po ogłoszeniu słynnych tez Marcina Lutra w Wittenberdze.
Galileusz (1564-1642) zakupił na rynku w Pizie holenderską lunetę i ją ulepszył, dzięki czemu mógł jeszcze tego samego roku 1609 odkryć, że Księżyc pełen jest kraterów, Słońce ma plamy, Droga Mleczna składa się z gwiazd, wokół Jupitera krążą cztery księżyce a Saturn obiegają pierścienie. Pierścienie Saturna zostały już dokładniej zbadane przez holenderskiego astronoma Christiaana Huygensa (1629-1695).
Galileusz opublikował swoje odkrycia i poparł teorię Kopernika, przez co szybko popadł w konflikt z kościołem i papieżem a że nie miał ochoty podzielić losu spalonego na stosie Giordano Bruno - więc wszystko co głosił, przed papieskim trybunałem odwołał. Galileusz przemycił jeszcze do Holandii swoją pracę o astronomicznych odkryciach, opublikowaną w Leiden (Lejda) w 1637 roku.
W roku 1992 papież oficjalnie przeprosił Galileusza.
Przeczytaj także: