Żubr z Amsterdamu i jego potomstwo w Białowieży
W latach trzydziestych XX wieku zaczęto ratować żubry przed całkowitym wymarciem. Jednym z praojców dzisiejszych żubrów jest także żubr-byk z amsterdamskiego ogrodu Zoologicznego Artis.
Zagłada żubra z początku XX wieku
Car Aleksander I Romanow objął żubry ochroną i w XIX wieku żyło ich w Puszczy Białowieskiej aż 1900 osobników. Jednak w 1888 r. Puszcza Białowieska stała się prywatnym terenem łowieckim, w którym wypuszczano także inną zwierzynę łowną oraz pasło się tam bydło. Nadmiar zwierząt stał się śmiertelnym zagrożeniem dla żubra z powodu niedostatecznej ilości pożywienia. Następnie I wojna światowa a po niej wojna polsko-rosyjska spowodowała chaos w którym przemierzające armie i kłusownicy wybili ostatnie żubry.
W 1921 r. zastrzelono ostatniego dzikiego żubra w Polsce, a w 1926 r. ostatniego na Kaukazie, po czym w ogrodach zoologicznych i kolekcjach prywatnych pozostało tylko 56 okazów. Kilka żubrów z tych 56 stanowiło podstawę obecnych stad liczących ponad pięć tysięcy osobników, które ponownie wędrują po Europie. Żubr Schaljapin był jednym z tych praojców.
6 listopada 1919 r. w majątku Scharbow w Meklemburgii-Pomorzu (niedaleko Szczecina) urodził się żubr, nazywany Schaljapin (na cześć wówczas słynnego rosyjskiego piosenkarza operowego Szalapina). To był jeden z ostatnich żubrów-samców na świecie.
Amsterdamskie ZOO Artis
W 1921 Schaljapin był pierwszym żubrem, który przeniósł się do Artis. Do 1927 był tam jedynym żubrem. W tym też roku Armand Sunier został dyrektorem zoo w Amsterdamie. Ten wizjoner doceniał zagrożenie dla istnienia żubrów i dzięki ukierunkowanemu programowi hodowlanemu starał się zapobiec wyginięciu tego stworzenia. Uważał, że Artis powinien odgrywać aktywną rolę w ochronie żubra i dlatego chciał kupić odpowiednią krowę dla ich żubra Schaljapina. Nie było to łatwe: spośród 56 okazów, które wciąż żyły w europejskich parkach dzikich zwierząt, należało wybrać zwierzęta genetycznie zdrowe i niespokrewnione. W końcu znalazł w Berlinie odpowiednią krowę żubrową. W 1932 roku urodziło się cielę, pierwsze ze 145 żubrów, których dostarczył Europie Artis. Po wojnie potomkowie żubrów z różnych hodowli trafiły do Białowieży.
Schaljapin zmarł w 1937 roku po wybuchu pryszczycy w Holandii. Żubra wypchano i stanął w Muzeum Zoologicznym w Amsterdamie, potem w Naturalis w Leiden aż w 2013 roku wypchane zwierzę trafiło do muzeum regionalnego w Oudenbosch.
- W 2019 r. żyło w sumie 9112 żubrów, z czego 1792 w niewoli, 501 półdzikich i 6819 dzikich. W samej Polsce żyje obecnie 2320 żubrów a w Holandii 70.
Przeczytaj także: