Jak Holendrzy kupili Manhattan

Przyjęło się w świecie, że wyspę Manhattan kupili holenderscy koloniści za bezcen. Tylko jak można coś kupić od człowieka który nie wie co to jest kupić?

Pierwsza mapa Nowej Holandii
Pierwsza mapa, sporządzona przez Adriaena Blocka w 1614 r. na której widniej nazwa nowej kolonii "Nowe Niderlandy".

1000 euro

5 listopada 1626 r. holenderski urzędnik Pieter Schaghen sporządził list który jest najstarszym i jednocześnie pierwszym dowodem "zakupu" amerykańskiej wyspy "Manna-Hatta" od Indian Lenape (później zwanych Delaware). Według tego listu Manhattan zakupiono w 1624 r. Wyspę zakupiono za towary wartości ówczesnych 60 guldenów - co przedstawiałoby współcześnie wartość ok. 1000 euro.

zakup Manhattanu
"Zakup" Manhattanu przez holenderskich kolonizatorów.

W roku 1821, potężna Kompania VOC która handlowała w XVII w. na wybrzeżach niemal wszystkich kontynentów, postanowiła olbrzymie holenderskie archiwa sprzed 1700 roku przeznaczyć na makulaturę, przez co przepadło bezpowrotnie 40-tonowe archiwum okresu początków kolonizacji Ameryki. Pozostały jedynie archiwa "Nowych Niderlandów", ale dopiero od 1638 r. - gdy tymczasem kolonizacja obszaru wokół Nowego Jorku zaczęła się po 1609 r. - po tym jak Henry Hudson spenetrował te wybrzeża i rzekę, nazwaną później od jego nazwiska Hudson.

Wyspa Manhattan i holenderski fort.
Wyspa Manhattan i holenderski fort z wiatrakami.

Nowy Amsterdam

Pieter Schaghen był urzędnikiem Staten-Generaal (parlament Niderlandów) który w naradzie z dyrekcją WIC (spółki handlowej dominującej handel atlantycki) złożył piśmienny raport o założeniu - dwa lata wcześniej - nowej kolonii o nazwie Nowy Amsterdam

Fragment listu:

"Wczoraj przybył statek "Wapen van Amsterdam" z Nowej Holandii z rzeki Mauritius. Informują, że tamtejsi ludzie mają się dobrze, a życie jest spokojne; kobiety również urodziły dzieci. Kupili od dzikich wyspę Man-hattes za 60 guldenów; wyspa wielkości 11 tys. mórg. W połowie maja wysiali zboże i kosili w połowie sierpnia. Przywieźli próbki zboża jarego, pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, gryki, mozgi kanaryjskiej, fasoli i lnu.
Ładunek wspomnianego statku składa się z:

7246 skór bobra
178,5 skór wydry
675 skór wydry
48 skór norek
36 skór dzikiego kota
33 norki
34 skór szczurów
Wiele belek dębowych. I drewna orzechowego."

pierwsza wiadomość o założeniu Nowego Amsterdamu
Pierwsza wiadomość która dotarłą do Europy z 1626 r. o założeniu faktorii Nowy Amsterdam.

Holenderska koncepcja posiadania

W późniejszym przekazie historycznym powstał mit, że Holendrzy kupili Manhattan za grosze - co nie jest prawdą, gdyż Holendrzy od Indian nic kupić nie mogli. Indianie nie znali pojęcia "kupno gruntu". W najlepszym przypadku Holendrzy wkupili się prezentami w łaski Indian aby móc na ich terytorium polować i łowić ryby. Suma 60 guldenów też nie musi odpowiadać prawdzie, jako, że żaden zapisek o kupnie i sprzedaży się nie zachował (poza powyższym listem). Ten zakup możemy co najwyżej uważać za rodzaj dzierżawy, aczkolwiek ówcześni Holendrzy byli przekonani, że Manhattan kupili za - jak się przypuszcza -kotły, broń, korale i sukna wartości ok. 60 guldenów.

panorama Nowego Jorku z 1656
Panorama późniejszego Nowego Jorku z 1656 r.

40 lat później

24 września 1664 r Nowy Amsterdam zostaje zdobyty przez Anglików. Generalny gubernator holenderskiej kolonii, Peter Stuyvesant, zostaje zmuszony do kapitulacji i przekazania kolonii Anglikom. Nowy Amsterdam stał się Nowym Jorkiem, ale podstawy tej metropolii położyli Holendrzy.

Holendrzy kolonizowali także obszar na południe od Nowego Jorku, dzisiejszy obszar stanu Delaware,  Pennsylvania i New Jersey.  Rzeka Delawere w 1630 roku. nazywała się Rzeką Południową (bo Hudson River było Rzeką Północną) przy której dzisiaj leży Philadelphia. O ten obszar zmagali się Holendrzy najpierw z Anglikami a później Szwedami. Szwedzi nazwali go Nową Szwecją, a po ponownym zdobyciu przez Holendrów Nowym Amstel. Teraz zwie się New Castle, Delaware. Generalnie chodziło o cenne futerka bobrowe kupowane od Indian. 

Przeczytaj także: