Morze Południowe - Zuiderzee
Współczesne jezioro IJsselmeer odgrywało olbrzymią rolę w historii, gospodarce i kulturze Holandii. Wokół tego jeziora wyrastał holenderki handel, rybołówstwo i mentalność ludzi walczących od zawsze z wodą. Woda karmiła i zabijała. Nad tą wodą powstało największe niegdyś centrum handlu w Europie: Amsterdam.
Dwa tysiące lat temu dzisiejsze jezioro IJsselmeer było także jeziorem o rzymskiej nazwie Lacus Flevo (Flevomeer) oddzielonym od Morza Północnego pasem lądu. W wyjątkowo ciepłym klimacie okresu od 800 do 1400 roku wzrastał poziom mórz co miało dużą rolę w kształtowaniu linii brzegowej od Niderlandów do Danii. Sztormy i powodzie powiększały obszar tego jeziora.
Potop
Silne sztormy z XII i XIII wieku osłabiały linię brzegową i mimo, że Fryzyjczycy przez wieki bronili się przed wodą i budowali coraz mocniejsze wały, morze przedarło się w głąb lądu. Lud Fryzyjski zamieszkujący te północne regiony Holandii nazwał nowe morze Sudersee (ok. 1340 r.) Morzem Południowym - Zuiderzee.
Regularnie Niderlandy nawiedzały wielkie powodzie które nazywano potopem nadając im nazwy świętych patronów. W niektórych z tych potopów morze zalewało wielkie obszary, ginęły miasta i wsie i dziesiątki tysięcy ludzi.
Holenderskie trójmorze
Dla Fryzyjczyków zamieszkujący wybrzeża północno-zachodniej Europy istniały trzy morza: Północne, Wschodnie (Bałtyk) i Południowe (Zuiderzee).
Współczesne jezioro IJsselmeer jest pozostałością po w dużej części osuszonym Morzu Południowym które składało się z współczesnych jezior IJsselmeer i Markermeer oraz prowincji Flevoland.
Od 1919 roku budowano zaporę odgradzającą Morze Południowe (Zuiderzee) od Morza Północnego. Ostatecznie tamę zamknięto w 1932 r. i od tego czasu woda Morza Południowego jest coraz mniej zasolona co miało olbrzymi wpływ na losy wielu wsi rybackich nad nim leżących.
Dwie wyspy na lądzie
Schokland była malutką wąską wysepką na Morzu Południowym. Przez wieki jej niezwykle biedni mieszkańcy walczyli z morzem które przy większych sztormach "nagryzały" ten pasek lądu. Powodem było wydobywanie od 1100 roku torfu wokół wyspy które powodowało zapadanie się wyspy. W 1717 r. morze zabrało miejscowy kościółek na którego miejscu państwo ufundowało dzisiejszy kościół w 1834 r. ale jednak w 1859 r. na rozkaz króla mieszkańcy musieli opuścić wyspę z powodu zagrożenia życia.
Po osuszeniu Morza Południowego na byłą wyspę można dojechać samochodem
Wysepka Schokland jako pierwsza znalazła się na holenderskiej liście dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Urk. Zupełnie inne losy spotkały drugą wysepkę Morza Południowego - Urk. Rybacka osada na wysepce Urk powstała tysiąc lat temu. W przeciwieństwie do Schokland wysepka ma znacznie trwalszy gliniany grunt dzięki czemu Morze Południowe jej miej zagrażało. Przez tysiąc lat mieszkańcy tej wsi (dzisiaj 20-tysięcznego miasteczka) zajmowali i nadal zajmują się rybołówstwem. Dzisiaj już bardziej dystrybucją ryb niż jej połowem.
W roku 1939 Urk połączono z lądem groblą na której dopiero w 1948 położono drogę, co nie znaczyło, że rzeczywiście stali się częścią Niderlandów.
Mieszkańcy tej wsi żyli przez wieki i w pewnym stopniu żyją nadal odizolowani od reszty kraju. Są też nadal bardzo wierzący i ich własna protestancka wiara reguluje ich życie w porównywalny sposób do Amisz w Ameryce. W tej wsi istnieje ok. 15 różnych gmin protestanckich. Mieszkańcy żyją odizolowani do tego stopnia, że długi czas holenderscy naukowcy (w czasach modnych nauk rasowych) uważali ich za ograniczonych i prymitywnych pra-ojców Holendra.
Izolacja mieszkańców stworzyła unikalną sytuację, że wszyscy prawdziwi mieszkańcy tej wsi mają wspólne geny a zarazem dziedziczne choroby i deformacje. Podobnie jak inne mocno zamknięte społeczności wsi rybackich jak Volendam i Spakenburg, nadużywanie alkoholu jest dużym problemem.
Urk żyje z handlu i dystrybucji ryb, niezależnie czy są to ryby z okolicznych mórz czy z Azji.
Kraj wokół Zuiderzee
Nad ujarzmieniem Zuiderzee Holendrzy pracowali od 1918 roku następne 50 lat do stanu jaki znamy dzisiaj.
Nad tym morzem powstały jedne z najważniejszych miast Holandii (idąc po mapie zgodnie ze wskazówkami zegara):
Stavoren, Urk, Kampen, Harderwijk, Muiden, Amsterdam, Marken, Volendam, Hoorn i Enkhuizen.
Zuiderzee było holenderskim oknem na świat. Stąd wyruszały żaglowce na podbój świata. Holenderskie żaglowce wyruszające z Zuiderzee docierały do Gdańska jak też do wszystkich wybrzeży innych kontynentów.
Przeczytaj także: