Czajka - czyli wiosenne emocje Holendrów
Co ma czajka wspólnego z Holandią? Dużo. Po holendersku ten ptaszek z czubkiem nazywa się kievit i żyje na polach i łąkach czego w Niderlandach nie brakuje. Jak dla nas pierwsza jaskółka zwiastuje wiosnę tak dla Holendrów pierwsze w roku jajko czajki jest symbolem wiosny. Stara chłopska tradycja.
Pierwsza jaskółka
Od niepamiętnych czasów tradycją mieszkańców północnej Holandii; prowincji Fryzja (Frisland) jest zbieranie jajek czajki (kievitseieren rapen). Jajka te są chłopskim przysmakiem, wiosenną nowalijką. Kto w marcu znajdzie pierwsze jajko czajki - ten jest jednodniowym bohaterem narodowym. Jego nazwisko stanie w gazetach, przynajmniej regionalnych.
Pierwsze jajko czajki (kievitsei) znajdywane jest w pierwszej połowie marca na fryzyjskich łąkach i to ważne wydarzenie meldowane jest przez wszystkie holenderskie gazety i inne media. Niegdyś do tradycji należało aby znalazca te pierwsze jajka wręczał królowej, z czasem już tylko namiestnikowi królowej w prowincji Fryzji. Ale...
Zbieranie jajek czajki jest w Unii Europejskiej w zasadzie zabronione. Prawo unijne w zderzeniu z regionalną tradycją uległo i Fryzyjczycy mogą w drodze wyjątku nadal zbierać jajka w marcu. Przyszłość utrzymania ten tradycji jest zagrożona świadomością anachronizmu tego obyczaju w dzisiejszych czasach, nie mówiąc już o protestach organizacji ochrony fauny. Nowy przepis z 2010 roku każe aby znalazca gniazda czajki najpierw wysłał wiadomość& do odpowiedniej instancji która podlicza ilość zebranych jajek aby nie przekroczyć ustalonego limitu i wówczas telefonicznie odpowiada dając lub nie zezwolenie na zabranie jajek.
Zakaz
Jajka czajki - ten narodowy symbol Fryzyjczyków - odwieczna tradycja - nie wytrzymała zmieniających się czasów. Od 2015 roku wiosenne zbieranie jajek zostało oficjalnie i całkowicie zabronione. Czajka i rycyk są ptakami chronionymi. Poszukiwacze jajek zadowalają się dzisiaj meldunkiem w mediach i zdjęciem jajek.
Lijp czyli świrnięty
Charakterystycznym zachowaniem czajki jest udawanie "głupiego" gdy potencjalny wróg zbliży się do gniazda na łące. Czajka udaje ranną i oddala się w podskokach z rozciągniętym skrzydłem. Także w czasie wiosennych godów czajki wyprawiają różne głupoty w powietrzu (po fryzyjsku: oer de wjuk gean) i chyba dla tego nagroda za znalezienie pierwszego jajka jest srebrna czajka, po fryzyjsku Sulveren Lijp - a lijp oznacza w niderlandzkim "świrnięty". Holenderska nazwa ptaka pochodzi od dźwięku jaki wydaje: ki wit! ki wit!
Fryzyjskie idy marcowe
Oficjalnie do roku 2015 tylko 27 tys. zarejestrowanych Fryzyjczyków mogło w marcu zbierać jajka z limitem 5.693 sztuk rocznie. Po fryzyjski zbieracz czajczych jajek nazywa się aaisiker. Szukanie gniazd polega na patrzeniu w... niebo. Uważny obserwator wyśledzi czajkę fruwającą nad łąką i trafi do jej gniazda.
"Polowanie" na jajka jest prestiżowym współzawodnictwem Fryzyjczyków. Szczęśliwy znalazca pierwszego jajka otrzymywał od królewskiego gubernatora prowincji (commissaris van de Koning) nagrodę w postaci statuetki srebrnej czajki (zilveren lijp), dyplom, drobną nagrodę pieniężną i wieczną sławę w fryzyjskich annałach.
Oprócz laurów gubernatorskich w Leeuwaarden, znalazca powinien być godnie celebrowany we własnej gminie i nagrodzony także przez burmistrza.
Daty znaleziska
W roku 1998 pierwsze jajko znaleziono 2 marca, w 2008 pierwsze jajko znalazł 3 marca o godzinie 11.45 pan Reijer Manten z Eemnes na polderze Maatpolder koło Utrechtu. W roku 2019 znalezienie pierwszego jajka czajki zameldowano 28 lutego - nigdy jeszcze tak wcześnie. W 2021 5 lutego. Zazwyczaj jajka znajdowano około połowy marca. Statystycznie w ostatnich latach, jajka czajek znajdywane są o 12 dni wcześniej niż 100 lat temu co świadczyłoby, że czajki znoszą jajka... coraz wcześniej. Holendrska wikipedia skrupulatnie notuje daty i miejsca znaleziska jajek.
Szukanie jajek wielkanocnych
Zajączek wielkanocny, jajka wielkanocne i szukanie jajek wielkanocnych także mocno związane są z czajką w holenderskiej tradycji. O tym więcej w: "Skąd się wziął zajączek wielkanocny?"
[Aktualizacja z 2010 r.]
Przeczytaj także: