Historia holenderskiej pomarańczy

Kolor pomarańczowy jest królewskim kolorem Holandii ale w narodowych flagach Europy jedynie Irlandia nosi ten kolor swojej fladze. Zielony symbolizuje katolików, biały pokój a pomarańczowy protestantów - zwolenników holenderskiego dworu orańskiego. 

Z reguły słowo „pomarańczowe” było pierwotnie w odniesieniu do owocu a nie koloru. Zanim w XVI wieku w Europie rozpowszechniły się pomarańcze, ten kolor nazywano po prostu czerwono-żółtym.

pomarańczowi od szafrana lub pomarańczy
Zastosowanie pomarańczy

Pomarańczowy szafran

Najważniejszym na świecie znaczeniem pomarańczowego koloru, jest jego związek z buddyzmem i hinduizmem. Dla tych religii jest to najświętszy kolor, którego początki sięgają czasów, gdy szafran, używany do produkcji barwnika sukna. Szafran był najdroższą przyprawą ze wszystkich. Stąd w wielu częściach świata kolor pomarańczowy nazywany jest szafranem - jego nazwa wzięła się więc od przyprawy, a nie od owocu. Także dzisiaj, jak miało to miejsce od wieków, szaty mnichów hinduskich i buddyjskich farbuje się szafranem. Dlatego kolor szafranowy (pomarańczowy) na fladze Indii reprezentuje siłę i odwagę - wywodzące się z konotacji religijnych.

nazwa pomarańczy w Europie
Pomarańcze rozpowszechniły się w Europie ze wschodu pod nazwą "arancia / naraja" oraz z zachodu przywiezione z Chin przez Portugalczyków. Dlatego w wielu językach owoc nazywa się "portugali". Do Polski nazwa trafiła z staro-francuskiego "pomme d'orange" - pomarańczowe jabłko.

Pomarańcz w wodzie

Chociaż najpopularniejszymi kolorami znaków ostrzegawczych są czerwony i żółty – ponieważ są one najlepiej widoczne dla ludzkiego oka – w pewnych okolicznościach bardziej odpowiedni jest jednak kolor pomarańczowy, szczególnie w kontraście z wodą. Kolor pomarańczowy kontrastuje z niebieskim skuteczniej niż jakikolwiek inny kolor; dlatego wszystko, od łodzi ratunkowych po koła ratunkowe, jest zwykle pomarańczowe. To wyjaśnia także pomarańczowe kombinezony astronautów, dzięki którym łatwiej ich zauważyć po powrocie na Ziemię i wylądowaniu w morzu. Z tego też powodu w San Francisco most Golden Gate pomalowano na pomarańczowo. 

  • Wyjaśnia to nawet mnogość plakatów filmowych, na których chętnie występuje kolor pomarańczowy i niebieski razem, opierając się na naturalnie skutecznym kontraście między tymi dwoma kolorami, aby zwrócić naszą uwagę.
  • W ruchu drogowym jest już tak dużo pomarańczowych i czerwonych świateł, że najlepiej kontrastują niebieskie światła błyskowe ambulansów lub policji.  Niebieskie błyski są lepiej dostrzegane, poza tym niebieckie światło rozchodzi się dalej w atmosferze. 
Pomarańcz
Flaga Indii i Irlandii - jedne z niewielu flag z kolorem pomarańczowym.

Pomarańczowy ogień

Innym istotnym skojarzeniem jest to, że przez większą część historii ludzkości kolorem nocy był pomarańcz. Ogień jest pomarańczowy. Ogień ratował nam życie i bywał wrogiem. W nocy używano świece i pochodnie, potem lampy gazowe, a na końcu lampy sodowe z pomarańczowym światłem. Dopiero niedawno pomarańczowe latarnie uliczne zastąpiono białymi diodami LED.

Pomarańczowy to „cieplejszy” kolor w skali Kelvina, która mierzy temperaturę barwową, co oznacza, że ten kolor jest mniej intensywny. Cieplejsze kolory sprawiają, że się relaksujemy; budzą nas chłodniejsze kolory. Dlatego wymiana ciepłego światła latarni i domowych żarówek na zimne, sine światło lamp oszczędnościowych, świetlówek i pierwszych ledów powodowało więcej stresu i braku snu.

Księstwo Oranii 1639
Księstwo Oranii - Orange, 1639 r. we południowej Francji.

Protestancki pomarańcz

Kolor pomarańczowy jest również kojarzony z protestantyzmem na podstawie długotrwałego zbiegu okoliczności historycznych, który zaczął się od małego średniowiecznego państwa w południowej Francji zwanego Księstwem Oranii. Jednak etymologia nazwy Orange jest inna niż owocu – pochodzi od Arausio, imienia celtyckiego boga. Z czasem Arausio stało się Orange i ostatecznie dynastia szlachecka, która rządziła Holandią, otrzymała miasto Orange w spadku i przyjęła ten kolor i nazwisko Oranje jako swoje własne.

Dom Orański walczył po stronie protestanckiej w wojnach religijnych, tworząc w ten sposób więź z kolorem. To skojarzenie zostało jeszcze bardziej ugruntowane, gdy Wilhelm Orański został królem Anglii jako Wilhelmem III w 1689 roku. Król ten bronił irlandzkich protestantów, którzy w ten sposób przyjęli kolor pomarańczowy. Zatem zieleń irlandzkiej flagi reprezentuje katolików, a pomarańcza reprezentuje protestantów.

Pomarańczowe Marsze to seria parad protestantów organizowanych co roku w Irlandii Północnej. Często odbywają się one około 12 lipca, ponieważ tego dnia król Anglii Jakub II został pokonany przez Wilhelma III Orańskiego w bitwie nad Boyne w 1690 roku. W latach 1689-1702 holenderski Wilhelm III Orański był królem Anglii i Szkocji.

  • Oczywiście fakt, że ród Orański rządził Holandią – i nadal tam panuje – oznacza, że jest to kolor królewski ale także holenderskie narodowe drużyny sportowe noszą kolor pomarańczowy. To jeden z najbardziej niezwykłych, już nawet kultowych kolorów strojów sportowych.
Flaga Orańska w Holandii
Powyżej: flaga księcia (prinsenvlag) jest holenderską flagą historyczną. Prawdopodobnie po raz pierwszy użyta w 1590 roku lub wcześniej. W języku francuskim kolory to orange-blanc-bleu. W XX wieku kilkakrotnie proponowano użycie tych kolorów jako flagi narodowej Holandii.

Gdzie nie ma pomarańczy?

Ze wszystkich kolorów samochodów, kolor pomarańczowy jest najbardziej omijany. Do wielkiej rzadkości należeć będzie pomarańczowy samochód.

Kolor pomarańczowy był zawsze bardzo popularny w malarstwie, ale z wyjątkiem Wincentego van Gogha - mistrza żywych kolorów -  który był powściągliwy w używaniu koloru pomarańczowego, wolał żółty który zwykle służył do wspierania innych kolorów, jak w „Gwiaździstej nocy”. 

Van Gogh - ogród oliwny
Wincent Van Gogh - ogród oliwny.

Pomarańczowa Polska

W Polsce może najbardziej pomarańczowy jest francuski operator telekomunikacyjny Orange Polska S.A. aktywny na polskim rynku od 2013 r.

W latach 80. XX wieku popularny był ruch happeningowy Pomarańczowa Alternatywa którego kolor nawiązywał do... Holendrów. Konkretniej do holenderskich Provosów - uchodzących za europejskich protoplastów hippisów. 

Przeczytaj także: