Osobliwe holenderskie jednostki wagi
W odróżnieniu do reszty europejskiego kontynentu Holendrzy używają kilku jednostek wagi z czasów przed wprowadzeniem sytemu dziesiętnego (1816). Ale funty i uncje używa się w potocznym języku nadal.
Dwieście lat temu funt ważył w Holandii różnie. Każde miasto, a właściwie każdy plac targowy miał własną wagę miejską przez co funt miał oficjalną wagę od 430 gram w Gandawie do 497,8 g w Utrechcie. W systemie metrycznym funta zaokrąglono do 500 gram a uncję do 100 gram.
Przeczytaj więcej o wadze:
Funty i uncje
Współcześnie powszechnie używa się w Holandii nazwy "ons" (dawna uncja) dla 100 gram wagi i "pond" dla 500 gram.
Gdy zamawiasz produkty spożywcze na wagę prosisz o "twee ons ham" (200 g szynki) lub lub "anderhalf ons ham" (półtora, 150 g).
Większe ilości zamawiasz w pond (dawny funt) czyli np. "pond lever" (500 g wątróbki) lub "anderhalf pond lever" (półtora, 750 g). Zamiast kilograma można także powiedzieć "twee pond" a półtora kilograma "drie pond".
Eén ton - jedna tona
Jeszcze większą osobliwością jest powszechnie używana kwota 100 tysięcy. Niezależnie zresztą w jakiej walucie mówi się o jednej, dwóch, trzech tonach.
Tona ma więc dwa znaczenia:
1. tona wagi (1000 kg)
2. tona pieniędzy (100.000)
Zwyczajowo mówiąc o dużych sumach jak np. cenie domu lub wysokich zarobkach rocznych mówi się, że ten dom kosztuje "drie ton" (300 tys. euro) a premier zarabia rocznie "twee ton" (200 tys. euro)
Guldeny
Do czasu wprowadzenia waluty Euro (2002) holenderską walutą przez wieki był gulden. W powszechnym użyciu były serie monet i banknotów "ćwiartek" nie znanych w innych krajach kontynentu europejskiego: 25 centów, 2,5 guldena, 25 guldenów.
Każda moneta i banknot miała swoją ludową nazwę:
stuiver = 5 centów moneta
dubbeltje, duppie = 10 centów moneta
kwartje, heitje = 25 centów moneta
piek = 1 gulden moneta
daalder = 1,5 guldena moneta
rijksdaalder, riks, knaak = 2,50 gulden moneta
vijfje = 5 guldenów banknot
tientje = 10 guldenów banknot
geeltje = 25 guldenów banknot
meier = 100 guldenów banknot
rooie rug = 1000 guldenów banknot
Do czasu wprowadzenia systemu metrycznego w 1816 roku, istniała jeszcze drobna moneta o nazwie duit która miała wartość 1/8 suivera czuli 1/160 część guldena. Duit był także używany w handlu z koloniami jak Indonezja i Nowy Jork. Do dzisiaj w Malejzii i Indonezji pieniądz potocznie zwany bywa duit.
Choć gulden już nie istnieje od 2002 roku to te nazwy nadal każdy Holender zna i czasami z rozrzewnieniem używa, chociażby w starych przysłowiach jak "de eerste klap is een daalder waard", "Duit in het zakje". Już także coraz mniej ludzi się przejęzycza mówiąc gulden w miejsce euro.