Droga św. Jakuba do Santiago de Compostela - I

Legenda i historia

Rok 42: apostołowi Jezusa; Jakubowi (zwanemu Większym, gdyż Jezus miał dwóch apostołów Jakubów) ścięto w Palestynie głowę. Jego uczniowie złożyli zwłoki w kamiennym sarkofagu i wyruszyli za morze. Legenda mówi, że dotarli do wybrzeży hiszpańskiej Galicji i pochowali ciało gdzieś w tym regionie.

813: osiemset lat później duchowny Pelayo doznaje olśnienia na górze Libredon w hiszpańskiej Galicji. Mnich zobaczył "światło" i odkrył ponoć grób Jakuba. Król Asturii nakazał budowę bazyliki w tym miejscu. Dzisiaj stoi tam miasto Santiago de Compostela (Santiago = Sant Iago).

840: pierwsi pielgrzymi z Asturii odwiedzają grób św. Jakuba a kilka lat później widzą tam cud który na dobre nadaje temu miejscu święty status niemal równy wówczas Rzymowi i Jerozolimie.

• W tym czasie, w IX wieku, półwysep Iberyjski znajduje się już w rękach Maurów (Maurami zwano wówczas islamskich mieszkańców Hiszpanii pochodzących z dzisiejszego Maroka). Maurowie dysponowali dobrą organizacją, gorliwą wiarą, posiadają wysoką wiedzę, kulturę i są także wyśmienicie uzbrojeni w przeciwieństwie do chrześcijańskiej Europy tego okresu. Podzielone hiszpańskie księstewka były bez szans wobec dobrze zorganizowanych Maurów. Przeczytaj więcej na temat Imperium Maurów >>>

Wyprawa krzyżowa

844: legenda mówi, że w Clavijo (między Pamploną i Burgos) odbyło się pierwsze starcie katolickiej Reconquisty z islamskimi Maurami, w celu odbicia świętego grobu Jakuba z rąk innowierców. W walce objawił się św. Jakub na białym koniu i swym mieczem ciął muzułmanów. Chrześcijanie oczywiście wygrali i sława tego wydarzenia rozniosła się po całej chrześcijańskiej Europie. Rycerstwo Europy poczuwało się w obowiązku do odbicia grobu Jakuba z rąk pogan. Rozpoczeła się Reconquista, czyli pierwsze wyprawy krzyżowe chrześcijan przeciw poganom.

• W późniejszych wiekach Rekonquista, czyli jakby mówiąc dzisiejszym językiem "wojna z terroryzmem" rozszerza się na Bliski Wchód a po tym nawet na Polskę i Litwę, gdzie "dzikie" pogańskie plemiona Prusów i Jaćwingów krzyżowcy nakłaniali prośbą lub groźbą do przyjęcia Ciała Chrystusa. W tych czasach krucjatami zajmowały się trzy zakony rycerskie: Joannitów, Templariuszy i Zakon Niemiecki znanych nam pod nazwą Krzyżaków.

899: król Asturii rozbudowuje bazylikę Sant Iago - bo tak zwie się po hiszpańsku św. Jakub.

997: Kalif maoryskiego państwa Al-Andalus (Andaluzja) ze stolicą w Kordobie rujnuje i niszczy bazylikę. W tym czasie arabskie państwo obejmowało niemal cały półwysep Iberyjski od Andaluzji po Pireneje z wyjątkiem północno-zachodnich regionów wybrzeża biskajskiego.

1075: katoliccy władcy Asturii odbudowują bazylikę.

1122: papież Kalikst II ogłasza każdy rok w którym 25 lipca wypada w niedzielę jako rok św. Jakuba (2010, 2021, 2027, 2032).

1179: papież ogłasza odpuszczenie grzechów każdemu kto odbył pielgrzymkę do grobu Jakuba w Santiago.

• W tych wiekach pielgrzymowanie do grobu św. Jakuba nabiera w Europie wielkiej wagi i popularności. Droga do Santiago staje na równi z pielgrzymką do Jerozolimy lub Rzymu. Zresztą słowo pielgrzymka w swym źródle "peregrino" oznaczała idących do Sant Iago, podobnie jak udający się do Jerozolimy nazywał się palmero a do Rzymu romero. Często też średniowieczne sądy nakładały na skazanych przymusową pielgrzymkę do Santiago dla odpuszczenia im grzechów.

Rekonkwista - ponowne zdobycie

Niemal 600 lat trwała Rekonquista czyli katolickie odbijanie Iberii z rąk muzułmanów. Ostatnia upadła Granada, kalif opuścił Alhambrę w roku 1492. Skończyło się arabskie panowanie w Hiszpanii.

XV wiek: epidemie dżumy w całej Europie zbierają wiele ofiar. Rozwój renesansowych ideii owocuje krytyczniejszym spojrzeniem na instytucję kościoła katolickiego przez co pielgrzymki do Santiago także straciły na popularności.

1588: arcybiskup Clemente z obawy przed najazdem Anglików ukrywa szczątki św. Jakuba. Dopiero 300 lat później zostają one na nowo odkryte.

XVIII wiek: lekko odżywa idea pielgrzymek do Santiago, choć nie bardzo i tak np. w Świętym Roku (dzień urodzin św. Jakuba) 25 lipca 1867 roku do katedry dotarło tylko 40 pielgrzymów.

1878: w czasie prac restauracyjnych przy ołtarzu odkryto grób z trzema nieboszczykami. Papież osądza, że są to zwłoki św. Jakuba i dwóch jego uczniów.

1965: proboszcz kościoła ze wsi O Cebreiro, leżącej na drodze pielgrzymów, rozpoczyna popularyzację zapomnianej kompletnie Camino de Santiago (lub jak Hiszpanie mówią El Camino) - Drogi do Santiago.

Współczesne Camino de Santiago

1982: powstaje oznakowanie trasy pieszych wędrówek el Camino i Jan Paweł II jest pierwszym papieżem który odwiedza Santiago de Compostela. W roku 1985 Camino przemierza 690 pielgrzymów.

1992: rozwija się światowa turystyka i droga do Santiago zdobywa coraz więcej na popularności, szczególnie w Europie. Władze adoptują stare wiejskie szkoły na schroniska dla pielgrzymów. W tym roku do Santiago dociera prawie 10 tys. pielgrzymów.

1993: w tym Roku Świętego Jakuba, 25 lipca do Santiago de Compostela przybywa 100 tys. pielgrzymów z całego świata. W całym roku katedrę odwiedziło milion pielgrzymów. W ostatnim Roku Świętego Jakuba zeszłego milenium (1999) padł rekord 155 tys. pielgrzymów przybyłych do grobu Jakuba pieszo, konno lub na rowerze.

2003: wytyczono nowe piesze ścieżki aby pielgrzymi nie musieli iść wzdłuż szosy. Trasa od Pirenejów liczyła 134 oficjalne schroniska pielgrzymów.

2004: w kolejnym Roku Świętego Jakuba Santiago przyjmuje 180 tys. pielgrzymów.

2007: rząd galicyjski rozpoczął prace renowacji starych schronisk i budowę nowych tzw. Albergue Municipal. Schroniska przestały być za darmo. 

2010: Liczba pielgrzymów osiągnęła 273 tys. a w roku 2013 - 216 tys.

Camino uzależnia!

2013: W roku 2013 objeżdżaliśmy północną Hiszpanię. Po drodze wpadliśmy także do pięknego miasteczko Astorga w prowincji León. Czego jeszcze nie wiedziałem, to to, że Astorga stanie się miejscem które zmieni moje życie i do którego będę wracał wielokrotnie. Astorga stałą się moim drugim domem.
Jadąc z Oviedo przez León dotarliśmy do Astorgi i... pod jej średniowiecznymi murami zepsuł mi się samochód. Awaria była tak poważna, że już tym samochodem nigdy więcej nie pojechałem. Na placu, naprzeciw pałacu Gaudiego, weszliśmy więc do hotelu zapytać o nocleg. Opowiedziałem recepcjoniście, co się stało i że pozostaniemy kilka dni w tym miasteczku zanim rozwiąże się sytuacja z samochodem. 
Recepcjonista żartobliwie powiedział do mnie: "to znak! To znak, że dalej musisz iść piechotą!" 
Ten żart otworzył moje zainteresowanie drogą "El camino de Santiago" bo Astorga leży na trasie pielgrzymki do Santiago de Compostela. 
Rok później, w 2014, przyjechałem autobusem do Astorgii i to był mój pierwszy punkt wyjściowy pielgrzymki. Poszedłem na piechotę, z plecakiem na camino - coś czego nigdy nie robiłem. Wyruszyłem z Astorgi w kiepskiej kondycji ale jednak dotarłem do katedry w Santiago przemierzając 300 km w trzy tygodnie. Camino uzależnia. To nie było moje ostatnie Camino.
W XXI wieku, na całym świecie, popularność drogi do Santiago gigantycznie wzrosło. W roku 2006 credential (dyplom ukończenia pielgrzymki) otrzymało 100 tys. osób gdy w roku 2024 camino zaliczyło już 500 tys. pielgrzymów.

• 2015: już 262 tys. pielgrzymów uzyskało w Biurze Pielgrzyma w Santiago "kompostelki" (certyfikaty potwierdzające odbycie pielgrzymki) w tym rekordowa liczba 3772 Polaków.
• 2017: rekordowa liczba 5072 Polaków dotarło do Santiago i otrzymało certyfikat "Compostela". Stanowili 1,7% wszystkich pielgrzymów. W latach 2004-2020 dokładnie 39.251 Polaków otrzymało "kompostelki".
• 2024: na pół miliona pielgrzymów 7660 Polaków dotarło do Santiago. 

Lata pandemii 2020 - 2021: Ilość pielgrzymek drastycznie spadła, w pewnych okresach schroniska były zamknięte i co będzie dalej - trudno przewidzieć.

Dzisiaj po el Camino o każdej porze roku i każdego dnia idą pielgrzymi z całego świata. Połowa z nich to sami Hiszpanie, reszta to Niemcy, Francuzi, Włosi i Amerykanie choć ja bywałem na tej trasie kilka razy i spotykałem także dużo nacji z Południowej Ameryki, Japończyków, Koreańczyków, Australijczyków, czyli... idzie cały świat. Choć niekoniecznie z powodów religijnych. To jest droga historii Europy i historii świata zachodniego - dlatego na niej jest tak dużo Amerykanów, Australijczyków i innych nacji mających rodowód w Europie.

• CZEŚĆ DRUGA: El Camino dzisiaj >>>  (części 1 - 2 - 3 - 4  >>> )