Prawosławie we współczesnej Polsce
W Polsce po 1990 r. z "podziemia" wyszły mniejszości narodowe. Mimo, że prawosławie a za tym pochodzenie "zza Buga" obniża status społeczny, to jednak cerkwie wyrastają w całej Polsce, tam gdzie prawosławia nigdy nie było: w Koszalinie, Kołobrzegu, Legnicy, Szczecinie i wielu innych miastach dawnych Ziem Odzyskanych.
W okrutnych czasach okresu 1939-55 na wchodzie Polski stanęła granica z ZSRR w miejscu gdzie jej nigdy przedtem nie było. Wielu zamieszkujących od dziada pradziada ziemię między Wisłą a Dnieprem zmusiło to do opuszczenia własnego domu, nawet do opuszczenia własnej religii i kultury. Miliony przeniosły się o tysiąc kilometrów na zachód. W poniemieckich ceglanych miastach musieli wynaleźć swoją nową tożsamość.
Prawosławie było przez wieki wyznaniem znacznej części prostego ludu Rzeczypospolitej. Dopiero po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., odreagowując czasy rosyjskiego zaboru, prawosławie wpadło w niełaskę Warszawy. Stało się nawet religią prześladowaną przez młodą odrodzoną Polskę. Powojenną Akcję Wisła poprzedziły już przedwojenne represje i przymusowe podporządkowywanie prawosławnych parafii kościołowi Rzymsko-katolickiemu a nawet burzeniu cerkwi. W latach 1918-1939 prawosławie straciło w Polsce 500 cerkwi.
Obecnie, szczególnie po wpływami tolerancyjnej polityki mniejszości narodowych Unii Europejskiej prawosławie wyszło z podziemia i liczy dzisiaj ponad pół miliona wiernych i ok. 440 cerkwi. W całej Polsce wybudowano wiele nowych cerkwi (także greckokatolickich zwanych także unickimi - czyli odmiana kościoła ortodoksyjnego ale podporządkowana Watykanowi) - szczególnie na zachodzie kraju. Masowe przesiedlenie polskiego narodu ze wschodu na Ziemie Odzyskane zaowocowało dzisiaj odradzaniem się prawosławia tam gdzie go nigdy nie było: na Pomorzu, Ziemi Lubuskiej, Warmii i Mazurach.
Współczesny polski kościół katolicki przejął wiele tradycji i obyczajów z prawosławia. Także polska msza katolicka przypomina bardziej kościół bizantyjski niż kościół katolicki na Zachodzie Europy. Matka Boska Częstochowska jest klasycznym przykładem bizantyjskiej ikony.
- Współczesna Polska jest pomału i niezauważalnie coraz bardziej pod wpływem tej polskiej kultury ze wschodu. Najlepszym tego przykładem jest coraz większa popularność wschodnich potraw jak pierogi (ruskie) i barszcze. Podobnie napływ milionów Ukraińców do Polski nie spotyka się z sprzeciwem, gdyż jest to niemal "łączenie rodzin".
Od lewego do prawego czy odwrotnie?
Najpowszechniejszą różnicą prawosławia od religii protestanckiej i Rzymsko-katolickiej jest żegnanie się znakiem krzyża w odwrotną stronę.
Jak mi tłumaczył archimandryta monasteru św. Onufrego w Jabłecznej różnica ta ma całkiem prozaiczne pochodzenie. W ruskich językach żegna się słowami "w imię Ojca i syna i Świętego Ducha" (Во имя Отца, и Сына, и Святого Духа) a palec musi lądować na lewym ramieniu (od serca) przy słowie "ducha" - więc to tylko kolejność słów "ducha świętego" czy "świętego ducha" robi tą różnicę.
Prawosławne święto świąt
W kościele prawosławnym obowiązuje kalendarz juliański, który spotkać można jeszcze w wielu polskich domach. W roku 2021 "święto świąt" - Zmartwychwstanie Pańskie przypada na 2 maja, następnie 24 kwietnia 2022 i 16 kwietnia 2023. Kalendarz Juliański (wprowadzony przez Juliusza Cezara w 45 r.) rozpoczyna się wraz z wiosną; 1 marca.
Przeczytaj także: