Holenderska segregacja narodowych przekonań

Filary holenderskiego państwa

System parlamentarny istnieje niemal nieprzerwanie 200 lat (od 1814 roku) ale wiele elementów demokracji była już znacznie wcześniej zakorzenionych w tym narodzie. Paradoksalnie społeczeństwo holenderskie jest od wieków podzielone i z wrodzonego pragmatyzmu dorobiło się wyjątkowego w Europie systemu filarowego.

Podstawowymi filarami holenderskiego społeczeństwa byli (czasami nadal są) protestanci, katolicy, socjaliści i liberałowie. Na te cztery grupy podzielone były partie polityczne, media, związki zawodowe, oświata i masa innych organizacji. 

Społeczeństwo holenderskie było (a czasami nawet dzisiaj) podzielone klasowo, wyznaniowo oraz poglądowo (liberalne, konserwatywne, lewicowo). Progresywni protestanccy mieszczanie, zachowawczy protestanccy chłopi z Zelandii oraz katolicka rolnicza ludność  katolicy Brabancji i Limburgii. Mimo tych podziałów Holender nauczył się jednak żyć razem w jednym dość zgranym społeczeństwie osiągając konsensus dzięki tym właśnie filarom.

Partie polityczne

Holandia liczy dosłownie setki partii politycznych z których w ostatnich wyborach parlamentarnych 2017 r. udział brało 28 partii, choć tak naprawdę liczy się 10 największych partii. 

Podzielone media publiczne 

Filaryzacja życia społecznego jest ciągle najlepiej widoczna w publicznej telewizji w której czas emisji programów przydzielany jest według ilości członków jakie dane stowarzyszenie medialne (omroep) posiada. Im większa ilość członków danej stacji telewizyjnej (publicznego stowarzyszenia medialnego - ned.: omroepvereniging)  tym więcej godzin przydzielonego czasu antenowego  w rocznym przydziale. Telewizja publiczna nadaje na trzech kanałach: NPO1, NPO2 i NPO3.

Praktycznie jeszcze do 1980 r. holenderski system był zamknięty dla alternatywnych nurtów. Przykładem jest właśnie system radia i telewizji publicznej który nie dawał możliwości tworzenia nowych stacji radiowych czy telewizyjnych. To też było powodem, że w latach 1960-1974 nowa stacja radiowa "Veronica" nadawała ze statku zakotwiczonego poza wodami terytorialnymi Holandii. W roku 1964 na byłej platformie wiertniczej na Morzy Północnym działała także szalenie popularna piracka stacja telewizyjna REM. REM działał tylko 4 miesiące ale to był początek rozbioru państwowego systemu filaryzacji. Dzisiaj Veronica jest już komercyjną stacją radiowo-telewizyjną.

Także oświata, chociaż dzisiaj bardziej z nazwy, podzielona jest nadal na różne typy szkół protestanckich, katolickich i liberalnych.

Koniec filaryzacji

Głęboka segregacja społeczeństwa zaczęła odgrywać coraz mniejszą rolę po II wojnie światowej. 

Wybory parlamentarne z 1967 były jednymi z ostatnich gdzie filaryzacja się naprawdę liczyła. Czołowymi partiami tego okresu były:

• KVP - Katholieke Volkspartij (katolicka partia narodowa).
• PvdA - Partij van de Arbeid (partia robotnicza, socjaldemokratyczna).
• VVD - Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (partia ludowa na rzecz wolności i demokracji) partia centroprawicowa, konserwatywno-liberalna.
• ARP - Anti-Revolutionaire Partij (partia antyrewolucyjna) protestancka partia chrześcijańskich demokratów. 
• CHU - Christelijk-Historische Unie (partia protestancka, chrześcijańsko-demokratyczna).
• BP - Boerenpartij (konserwatywna i populistyczna partia chłopska).
• CPN - Communistische Partij van Nederland (partia komunistyczna).
• SGP - Staatkundig Gereformeerde Partij (partia protestantów).

Do końca XX wieku Partia Pracy PvdA była największą partią w Holandii, chociaż w tym tak mocno podzielonym kraju żadna partia polityczna nigdy nie zdobyła absolutnej większości więc państwem rządzą koalicje dwóch do czterech partii.

Historia końca podziałów narodowych

Podczas niemieckiej okupacji, w czasie II wojny światowej, niemieckie władze okupacyjne internowały w 1942 r., w obozie w St. Michielsgestel,  grupę wybitnych Holendrów; polityków, burmistrzów, profesorów, duchownych, prawników, pisarzy i muzyków. Wśród nich znajdowali się wszyscy przedstawiciele demokratycznych ideologii politycznych. 

Podczas tego internowania, grupa polityków osiągnęła konsensus, że przedwojenna fragmentacja holenderskiego życia politycznego, znana jako "filaryzacja", powinna zostać pokonana po wojnie w tzw. "Doorbraak" (przełom). 

Ludzie ci utworzyli natychmiast po zakończeniu wojny w 1945 r. Holenderski Ruch Ludowy (Nederlandse Volksbeweging - NVB). Nowy ruch promował w 1946 założenie Partii Pracy (Partij van de Arbeid - PvdA) poprzez połączenie trzech przedwojennych partii: Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza (SDAP), liberalna społeczna Wolnomyślicielska Liga Demokratyczna (VDB) i postępowo-protestancka Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU). Do PvdA dołączyli prominentni przedstawiciele innych katolickich i protestanckich nurtów politycznych. 

Jak jest dzisiaj?

Współcześnie filaryzacja nie odgrywa prawie żadnej roli, choć jej ślady można zobaczyć na każdym kroku w nazewnictwie organizacji; w mediach, szkolnictwie, związkach zawodowych i wielkiej liczbie kościołów różnych wyznań. Kościoły stoją choć wiernych ubywa. W roku 2018 jeszcze ok. 9% społeczeństwa uczęszcza przynajmniej raz w miesiącu do kościoła (wszystkich wyznań)

Przeczytaj także:

• Ciąg dalszy: telewizja publiczna
• Gdy katolik był wrogiem Holandii

[Aktualizacja 2019]