Mądrzy ludzie nie kupują złota

Kryzys finansowy 2008 napędził cenę złota. Kryzys pandemii wirusa zrobił to jeszcze skuteczniej. A jednak, kupowanie złota jako lokaty kapitału jest złudzeniem. To wciąż pokutujący mit z wieków gdy złoto było jeszcze walutą.

Złoto jest kulturowo mocno zakorzenione w ludzkiej świadomości. Przez tysiące lat złoto było jedynym rzetelnym środkiem płatniczym od Fenicjan do Wenecjan. Złoto darowane kobietom, co dawało białogłowym przez tysiące lat gwarancję przeżycia w razie gdyby ją mąż wypędził z domu. To był rodzaj ubezpieczenia społecznego. Choć te czasy już dawno minęły, to mityczny przekaz nadal jest żywy.

Współcześnie na strachu przy kryzysie zarabiają tylko handlarze złotem. Przeciętny zjadacz chleba kupuje drogo i prawdopodobnie nigdy nie sprzeda, bo po kryzysie cena spadnie. A nie ma takiego kryzysu który by trwał wiecznie.

  • Chłopak kupuje dziewczynie pierścionek za 2000 zł z myślą, że będzie zawsze co najmniej tyle wart lub więcej. W praktyce gdyby kiedykolwiek dziewczyna pierścionek chciała sprzedać, okaże się, że otrzyma za niego wartość ceny złomu, frakcję ceny zakupu.
cena złota kilogram 1980-2020
Kryzysy napędzają cenę złota. Grafika nie uwzględnia inflacji.

Ile w ogóle jest złota?

Złoto wydobywane jest w coraz większych ilościach. Nie będziemy wiedzieli dokładnie ile złota się wydobywa a raczej ile go wydobywać można. To są informacje o zbyt dużej strategicznej wartości, chroniące zbyt duże interesy aby można było ufać oficjalnym cyfrom.

Południowa Afryka produkuje rocznie 220 ton złota (w roku 1975 produkowali aż 1000 ton). Rosja produkuje około 230 ton rocznie. Całkowita roczna światowa produkcja złota w roku 2018 wynosiła ok. 3000 ton złota. Owszem na giełdach uncja złota czasami w idzie w górę - to spekulacje ludzi wiedzących wykorzystać stadne zachowanie człowieka. Tak było około roku 2010 gdy wielki światowy kryzys ekonomiczny napełnił portfele handlarzy złotem. Tak jest i wiosną 2020 gdy świat jest w panice koronawirusa.

Całkowita ilość złota w świecie wynosi szacunkowo około 190 tys. ton z czego ponad połowa znajduje się w wyrobach jubilerskich a reszta to złoto w sztabach inwestorów, rezerwach bankowych i do użytku przemysłowego. Rocznie na światowym rynku przybywa 3000 ton nowego złota czyli zasoby złota rosną rocznie o 1,5% czyli wystarczająco mało aby cena nie spadała.

cena złota rośnie gdy nasz pieniądz tanieje
Cena złota rośnie gdy nasz pieniądz tanieje i goni inflacja. Dla przykładu w 2004 gram (czystego) złota kosztował 10 dolarów (38 PLN) gdy w lipcu 2021 kosztuje 48 dolarów (182 PLN). Jaką wartość miała złotówka 20 lat temu?

Wartość złota w kilogramach

W liczbach absolutnych jeden kilogram złota kosztował 15 lat temu (2001) 9600 dolarów a w roku 2011 już 45 tys. dolarów. W roku 2011, gdy giełdy wpadały w panikę cena kilograma złota osiąga wysokość 65 tys. dolarów i przewidywano, że pójdzie jeszcze bardziej w górę do co najmniej 100 tys. dolarów! Jednak w roku 2019 jeden kilogram złota (99% kruszcu) wart był 41 tys. dolarów a okresie wielkiej światowej zawieruchy roku 2023 złoto doszło do wartości 60 tys. dolarów. 

Od 2013 cena spadała do... nadejścia pandemii i wojny Wschodu z Zachodem

Niestety przewidywania i spekulacje się nie sprawdziły. Wręcz przeciwnie. Właśnie w momencie paniki na rynku i wysokiej ceny złota, giełdowi specjaliści kusili do kupowania z obietnicami dalszego wzrostu jego ceny. Kto dał się namówić może sobie pluć w brodę bo ceny złota spadają z rekordowych 2 tys. dolarów za uncję (31,1 grama) w roku 2011 do 1080 dolarów w listopadzie 2015 roku i cena może spadać dalej, mówi się o dalszym spadku do 800 dolarów a może nawet do 300 dolarów - tyle kosztowało złoto w 1999 r. W roku 2019 uncja kosztowała $1280 ale ten mały wzrost zaledwie pokrywał koszty inflacji. W roku 2023 na świecie szaleje inflacja, więc naturą rzeczy rośnie wartość złota do ok.  $1800 za uncję.

zakup złota w 2021 r
W okresie kryzysu pandemii 2020-2021 wzrasta inflacja, banki narodowe drukują pieniądze ale także kupują złoto.

Światowy kryzys zaufania, wojna rosyjsko-ukraińska jak i wojna Zachodu z Rosją i Chinami stała się także wojną monetarną. Zachwiana jest pozycja dolara więc rośnie zaufanie w złoto. Narodowy Bank Polski jest w ostatnich latach niezwykle aktywny na rynku złota – na wiosnę 2023 NBP kupił ok. 34 tony kruszcu. To oznacza, że w zasobach banku centralnego w 2023 r. znajduje się ponad 263 tony złota, a te wiosenne zakupy były największe na świecie.

Złoto - dobra lokata?

Spoglądając wstecz w dziesiątki lat historii i porównując ceny złota z inflacją - inwestowanie w złoto nigdy nie było dobrym interesem. Najwięksi miliarderzy jak np. Warren Buffet nie inwestują w złoto. Jest znacznie więcej możliwości efektywniejszego inwestowania. W ciągu ostatnich 40 lat, uwzględniając inflację, złoto miało najwyższą wartość w roku 1980-1981. Kupując w roku 1980 sztabkę złota, uwzględniając inflację - po 30 latach w roku 2010 ta sztabka warta była już cztery razy mniej (co do siły nabywczej dolara).

Lokata majątku w złocie nie przynosi dywidend lub procentu. Gdy tylko zaufanie inwestorów w gospodarkę rośnie giełdowa cena złota gwałtownie spada.

Ile za złoty pierścionek z oczkiem?

Pierścionki i inne złote wyroby jubilerskie nie mają praktycznie żadnej wartości materialnej. Najładniejszy pierścionek u najlepiej płacącego jubilera skupującego złoto w Holandii wart jest 20,- Euro/gram (14 karatów - 3 próba, 2019) - czyli otrzymane pieniądze za pierścionek nie wystarczą aby zatankować samochód.

  • W momencie pisania tego artykułu (maj 2019) światowa cena czystego złota wynosiła 1280 dolarów za uncje.

Policzmy ile kosztuje kosztuje przykładowy pierścionek ważący przykładowo 6 gram.

Cena uncja złota: $1300 : 31,1 = $41,8 za gram czystego złota.

Pierścionek jest najprawdopodobniej trzeciej próby czyli zawiera tylko 58,5% złota. 

58,5% z $41,8 = $24 za 1 gram trzeciej próby, czyli pierścionek 6-gramowy wart jest 145 dolarów lub 540 zł. (kurs €=3,75 zł w lipcu 2020)

Także ten pierścionek wart jest 540 złotych - choć ci nikt tyle za niego nie da (oczko w pierścionku nie ma żadnej wartości poza dużymi brylantami).

sztaby złota

Złoto, diamenty i inne kolekcjonerskie kosztowności

Podobnie jest z wartością diamentów. Nowo powstałe olbrzymie kopalnie diamentów na Syberii i tak wydobywają diamenty dla Południowo-Afrykańskiego kartelu De Beers który kontroluje cały światowy rynek i utrzymujące sztucznie wysokie ceny tych świecidełek dla pań.

Status złota jest wciąż chętnie podtrzymywane przez handlarzy zlotem, jubilerów i nasze własne tradycje kulturowe (złote medale olimpijskie, złote przeboje, złote ikony) co jest w nas mocno zakorzenione tysiącletnią tradycją.

  • Mimo wysokiego statusu złota, złoto nie pomogło jednak bogatym Żydom uniknąć komór gazowych ani złoto nie dało bogactwa ich oprawcom ściągającym im z rak pierścionki i wyrywającym złote zęby.

Znaczki, monety i inne mity

Podobnie jak bezwartościowe jest kolekcjonowanie złota, tak bezwartościowa jest filatelistyka i numizmatyka. Ta przedziwna potrzeba kolekcjonowania znaczków lub monet aczkolwiek dla zbieracza bardzo przyjemna, nabija tylko kabzy handlarzom a sam kolekcjoner nawet za 1000 lat nie dostanie za swoje kolekcje specjalnych edycji monet lub znaczków więcej niż sam zapłacił. Te klasery znaczków tak chętnie zbieranych w XX wieku nie mają praktycznie żadnej wartości w roku 2019.

  • Jako małe dziecko zbierałem znaczki. Całkiem na serio. Miałem abonament Poczty Polskiej na wszystkie wydania. Kosztowało to moich rodziców wiele setek złotych rocznie (a złotówka była w latach sześćdziesiątych więcej warta niż jest dzisiaj). Piękne klasery, pincetki, barwne obrazki. To było po prostu śliczne! Te klasery nadal mam. Na stronie katalogu znaczków pocztowych podliczyłem ich dzisiejszą wartość: około 250 złotych. To też wystarcza aby zatankować samochód.

[aktualizacja 2020]