Gdy nie było państw i demokracji
Kiedyś okopaliśmy się w swoich narodowych państwach, wytyczyliśmy granice i nie ma już miejsca na wątpliwości kto jest kim. Albo jesteś z nami albo przeciw nam.
Praktycznie dopiero po rewolucji francuskiej i zniesieniu systemu feudalnego (ok. 1850) zaczął pojawiać się w Europie termin "państwo narodowe". W tym czasie wieś Niemirów nad Bugiem leżała na granicy trzech cesarstw, choć to wielkiej różnicy mieszkańcom nie robiło bo i tak byli własnością lokalnego dziedzica.
Na świecie jest niewiele państw narodowych
Do państw narodowych zalicza się np. Islandia, Albania, Korea i powojenna Polska. Typowym przykładem państw najbardziej nie narodowych jest np. Belgia i Szwajcaria.
Państwo "Włochy" istnieje od 1861 a "Niemcy" od 1871 r. Większość państw centralnej i wschodniej Europy powstało dopiero po I wojnie światowej, po 1918 r. Do tej pory "Polak", "Holender", "Niemiec" istniał ewentualnie jako osoba z pewnego regionu Europy bez konkretnych granic. Z reguły Europejczyk był "Aragończykiem", "Bawarczykiem", "Prusakiem" czy "Ślązakiem". Granice królestw ustalane były wyłącznie w drodze agresji lub związków małżeńskich feudałów zupełnie nie licząc się z zamieszkującą dany teren ludnością. Tak np. był czas, że tereny pruskie przypadły polskiej koronie i dlatego Prusak Kopernik "stał" się Polakiem.
Dopiero więc zaledwie 150 lat temu narodziły się idee narodowe. Powymyślano symbole narodowe do których należeli ludzie sztuki i nauki urodzeni w danym regionie. Tak więc Polska miała Kopernika, Mickiewicza i Chopina, Belgia Rubensa a Holandia Rembrandta.
Trzy języki
Generalnie Europa miała trzy języki; łaciński, germański i słowiański. Do końca XVII w. nie było tak dużych różnic językowych w granicach tych trzech grup. Słowianie znacznie swobodniej się rozumieli niż dzisiaj czego dowodem jest chociażby nagranie głosu Piłsudskiego z 1924 r. Nie było także zasadniczych różnic w językach germańskich. W Gdańsku przez wieki swobodnie komunikowali ze sobą kupcy z Holandii, Danii, Szwecji, Prus i Śląska. Od Szwecji, Danii, Holandii przez Austrię, Szwajcarię, Śląsk, Kraków aż do Lwowa i Gdańska - na wielkim obszarze średniowiecznej unii hanzeatyckiej nie istniały w zasadzie problemy komunikacji między ludźmi z tej samej klasy społecznej.
Jeszcze do XIX wieku Holender podróżujący po Niemczech nie potrzebował uczyć się niemieckiego. Świetnie się rozumieli po "germańsku", jedynie z narodowym dialektem. Podobnie jak Polacy - przez wieki część cesarstwa rosyjskiego - nie musieli się uczyć rosyjskiego, bo to był praktycznie nasz język.
Zauważyć można, że polskie feudalne elity posiadały znaczną część swych posiadłości aż do Petersburga i Kijowa. Wielu z nich tam się zresztą rodziło. Dzieci magnatów uczyły się u prywatnych guwernantek francuskiego, łaciny, niemieckiego ale nigdy polskiego lub rosyjskiego.
"Narodowość" Kopernika
Narodowość Kopernika wywołuje w świecie wciąż kontrowersję rozpoczętą od kwitnącego od XIX w. nacjonalizmu. Zarówno Polacy jak i Niemcy uważają Kopernika za "swojego".
Kopernikowskie fakty
- Kopernik urodził się w w 1473 w Toruniu (Ziemia Chełmińska) a zmarł w Fromborku na Warmii. Oba regiony były pod krzyżackim panowaniem już od XIII w. co do dzisiaj widać w obu miastach gołym okiem. Ta część Prus znalazła się w czasach życia Kopernika własnością korony polskiej.
- Jego ojciec Niklaus Koppernigk pochodził z miasteczka Frankenstein (Ząbkowice Śląskie) od 1348 roku części królestwa Bohemii która była z kolei częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
- Jego matka Barbara von Watzenrode byłą córką toruńskiego kupca który pochodził także z Dolnego Śląska, miasteczka Weizenrodau (Przenno k. Świdnicy).
- Samo słowo Prusy kompletnie zmieniło przez wieki swoje znaczenie. W średniowieczu Prusacy byli narodem bałtyckim zwącym się Pruzzen. Z biegiem wieków ulegli krzyżakom, chrystianizacji i germanizacji aż Prusami zaczęliśmy nazywać Niemców. W czasach Kopernika tylko lud tam żyjący (z grubsza między Bydgoszczą i Kaliningradem) zwał się Prusakami.
- Toruń, wraz z Gdańskiem i Elblągiem należały za życia Kopernika do polskiej korony ale na wyjątkowym prawie "wolnych miast" unii hanzeatyckiej. Prusy przechodziły na luterańską naukę reformacji choć sam Kopernik pozostał katolikiem w Fromborku, w katolickiej Warmii.
- Toruń przypadł koronie polskiej (1466-1772) co nie znaczy, że jego mieszkańcy byli etnicznymi Polakami w współczesnym tego słowa znaczeniu. W tym czasie było się poddanym władcy, który uzyskiwał kraj przez małżeństwo, dziedziczenie lub wojenne zdobycze. Poddani nie mieli na to żadnego wpływu.
Władca, król i cesarz
Wszelkie prace i listy Kopernika pisane były po łacinie lub po niemiecku. Nie ma żadnego dokumentu potwierdzającego, że władał polskim. Choć co prawda w tym czasie język polski w piśmie nie był jeszcze rozwinięty.
Faktycznie Kopernik był niemieckojęzycznym Europejczykiem, który uważał się za lojalnego poddanego Króla Polski. Kto ma z tym problemy kieruje się jedynie nacjonalistycznymi motywami.
