Trzeci wtorek września - budżet Holandii

Rokrocznie trzeci wtorek września (hol.: derde dinsdag van september) jest najważniejszym dniem holenderskiej polityki i od tego dnia zaczyna się nowy rok polityczny po długich parlamentarnych wakacjach. Rząd i parlament mają generalnie wakacje i ferie jak uczniowie, tylko nieco dłużej, ok. 125 dni "przerw wakacyjnych" (reces) w roku.

Prinsjesdag - Dzień Księcia

Dzień ten zwie się Prinsjesdag (dzień księcia) wywodząc się z jeszcze XVIII-wiecznej tradycji urodzin księcia Wilema V - kiedy Holandia nie była jeszcze monarchią.

złota kareta króla Holandii

Budżet Holandii

W ten dzień Prinsjesdag rząd prezentuje parlamentowi i narodowi budżet państwa na nadchodzący rok. Od XIX wieku fakt ten poprzedza ceremonialny rytuał w którym najatrakcyjniejszym jest przejazd króla z królową w złotej karecie (tymczasowo w szklanej karecie, zobacz: kareta króla) przez ulice Hagi w uroczystym orszaku z ich królewskiego pałacu Noordeinde do sali rycerskiej która znajduje się kompleksie parlamentu tzw. Binnenhof.

Budżet narodowy Holandii na rok 2020

Dziedziniec

Binnenhof - co można na polski tłumaczyć jako 'dziedziniec' jest byłym kompleksem pałacowym holenderskich hrabiów a współcześnie siedzibą rządu i parlamentu Niderlandów. Sala rycerska jest miejscem gdzie król wypowiada mowę tronową w politycznie najważniejszy dniu roku: dzień publikacji budżetu państwa (Prinsjesdag).

Dziedziniec w Hadze

Mowę tronową piszę dla króla premier i ministrowie, którą król wygłasza wobec zebranego parlamentu i rządu. Król nie posiada w Holandii odpowiedzialności politycznej - dlatego za wszystkie publiczne wypowiedzi króla odpowiada rząd.

mowa tronowa
Mowa tronowa

Mowa tronowa wygłaszana jest w Sali Rycerskiej z XIII wieku, znajdującej się na dziedzińcu Binnenhof.

sala rycerska w Hadze
Średniowieczna Sala Rycerska w Hadze.

Dzień ten zaczyna się przejazdem tradycyjnego orszaku z królem i królową w karecie. Do niedawna byłą to złota kareta ale z powodu niepoprawnych współcześnie wizerunków na bokach karety król jeździ tymczasowo do sali rycerskiej szklaną karetą. Już od rana wzdłuż trasy przejazdy zbierają się tłumy pragnący tą paradę zobaczyć.

złota kareta króla

Parada kapeluszy

W sali rycerskiej król Wilhelm zasiada na tronie i odczytuje mowę tronową. Przemówienia słuchają członkowie rządu, senatu i parlamentu. Tradycyjnie też wśród żeńskiej części tego zasłużonego grona odbywa się tradycyjnie parada kapeluszy – która z pań ma najpiękniejsze lub najbardziej rzucające się w oczy nakrycie głowy.

Parada kapeluszy

Ceremoniał Prinsjesdag jest zawsze taki sam. Po mowie tronowej przewodniczący senatu woła: „Niech żyje król!” po czym sala odpowiada trzy razy „hura!” i towarzystwo przechodzi do sali parlamentu gdzie minister finansów otwiera swój srebrny kuferek z budżetem państwa zwanym Miljoenennota (budżet narodowy).  Dowiadujemy się ile państwo w nadchodzącym roku liczy zarobić i ile i na co wyda.

W tym dniu naród dowiaduje się co go finansowo czeka w nadchodzącym roku; jakie będą wydatki państwa, jakie podatki, ile zarobimy i ile wydamy. Dowiemy się czy nasza siła nabywcza (hol.: koopkracht) będzie większa czy jednak mniejsza. (zobacz holenderski budżet w artykule na Wiatraku).

sala rycerska w Hadze
Sala Rycerska na dziedzińcu w Hadze

Siła nabywcza i dochód rozporządzalny

Od roku 2001 do 2017 faktyczne rozporządzalne dochody Holendra spadły o 3 procent. Choć czasami zarobki rosną o procencik lub dwa, to szybciej rosną koszty utrzymania. Z ogólnego tonu mowy tronowej monarchy można wnioskować czy będzie w kraju lepiej czy gorzej. 

W roku 2007 najważniejszą wiadomością dla narodu z Prinsjesdag była zapowiedź rządu, że w górę pójdzie akcyza na papierosy, alkohol i benzynę i VAT (hol.: BTW) wzrośnie z 19 na 20%. Na razie BTW (VAT) zostało jednak na poziomie 19%.

Mowa tronowa w roku 2008 pełna była optymizmu i dobrych perspektyw dla rozwoju Holandii na rok 2009.

W roku 2009, czyli w roku głębokiego kryzysu światowej gospodarki, Holandia zaczyna zaciskać pasa. Zadłużenie państwa wzrasta z szybkością setek euro na sekundę i wynosił w 2009 niemal 360 mld euro (w 2017 już 475 mld euro). Budżet holenderski poddany zostanie ostrym cięciom i nasza siła nabywcza spadnie, wzrosną podatki i inne koszty życia. Skutki kryzysu obywatel poczuje dopiero teraz; od tej wtorkowej mowy tronowej.

W roku 2012 podniesiono BTW (VAT) na produkty przemysłowe do 21%.

W roku 2017 kryzys ekonomiczny mamy za sobą, gospodarcza sytuacja kraju się poprawia:
- wzrosną koszty i stawki ubezpieczeń służby zdrowia,
- leciutko wzrosną płace (ok. 1,5% brutto),
- wzrosną wydatki na ochronę bezpieczeństwa państwa i armię,
- wzrosną wydatki na infrastrukturę.

W roku 2018 rząd obiecał, że będzie lepiej, wzrośnie siłą nabywcza narodu gdyż obniżony zostanie podatek dochodowy ale za to rząd podniósł VAT na żywność do 9% oraz podatki za energię co zniwelowało podwyżkę wypłaty.

[Aktualizacja 2020 r.]

Przeczytaj także: