Holenderskie i polskie rezerwy złota
W najgłębszej tajemnicy Holenderski bank sprowadza od 2014 r. swoje rezerwy złota zlokalizowane w trzech miejscach w świecie. Złoto lokowano w krajach które uważano za bezpieczniejsze niż Europa.
Rezerwy złota w czasie wojny
Na temat przedwojennych rezerw złota informacje są skąpe i niepełne. To jest zawsze temat owiany tajemnicą.
Licząc się z nadchodzącą wojną, już w 1938 roku Holenderski Bank (DNB) rozpoczął wywozić złoto do Anglii i USA. Z całkowitego zapasów złota wartości 1.235 milionów guldenów, do 31 marca 1940 roku 750 milionów znalazło się w Londynie i Nowym Jorku. Część czekała na kolejne transporty gdy Niemcy wtargnęli do Holandii 10 maja 1940. Jeszcze dzień później, 11 maja rząd holenderski próbował przetransportować sztabki złota o wartości 22 mln guldenów do Anglii. Sztabki znajdowały się w rotterdamskim banku i były zapakowane w białe skrzynki. Aby zapobiec ich wpadnięciu w ręce Niemców, pilotówka ze złotem na pokładzie wpłynęła na Nieuwe Waterweg ("Nowa Droga Wodna" do morza) aby w Hoek van Holland przenieść ładunek na czekający brytyjski niszczyciel HMS Wild Swan. W tym czasie niemiecki bombowiec zrzucił na tej trasie miny magnetyczne i na jedną z nich pilotówka trafiła. Statek eksplodował, a złoto zatonęło. Niemal cała załoga zginęła. Z 937 sztabek złota o wadze 12,5 kg na pokładzie; 816 udało się Niemcom wydobyć z dna i sprzedać Szwajcarom.
Podczas okupacji hitlerowcy wywieźli łącznie 145 ton złota z sejfu DNB i sprzedali je neutralnej Szwajcarii. Po wojnie Szwajcaria zwróciła połowę, w częściach, po raz ostatni w 1998 roku. W 2000 r. ówczesny gabinet pod przewodnictwem Wima Koka postanowił nie ubiegać się o resztę złota ze Szwajcarii.
Po wojnie
Holenderskie rezerwy złota są nadal większe niż Europejskiego Banku Centralnego lub Wielkiej Brytanii. Inwestowanie w złoto przestało się opłacić. W roku 2019 holenderska rezerwy złota są już trzy razy mniejsze niż były w roku 1992.
Holandia rozpoczęła budować rezerwy złota od roku 1910 i po zakończeniu I wojny światowej (w której kraj był neutralny) posiadała 370 ton czystego kruszcu. Przed rozpoczęciem II wojny światowej zapas złota gwałtownie wzrósł do ponad tysiąca ton po czym w okresie wojennym spadł do prawie 200 ton rezerw przechowywanych za granicą. Po wojnie rezerwę szybko odnawiano do 1707 ton złota w roku 1970. Po roku 1992 rezerwy w szybkim tempie są zmniejszane do dzisiejszego stanu 612 ton.
W podziemiach holenderskiego banku (De Nederlandsche Bank - DNB) przy placu Frederiksplein w Amsterdamie leży w tej chwili 189 ton złota o obecnej wartości (2019) niemal 7 miliardów euro.
Skarbiec
Ponad 15 tys. sztab złota, każda ok. 12,5 kg wagi, leżało do 2019 w drewnianych stelażach w piwnicy-bunkrze amsterdamskiego banku 15 m pod ziemią. Skarbca chronią pancerne drzwi.
Drzwi skarbca wykonała stara holenderska wytwórnia zamków i kas pancernych Lips a sam zamek wyprodukowano pod kierownictwem najsłynniejszego węgierskiego mistrza wynalazcy zamków Józsefa Göröga. Drzwi zaopatrzone są w dwa cylindryczne zamki z których każdy ma 100 mln kombinacji czterech do ośmiu cyfr co razem daje 10 biliardów kombinacji. Nikt w banku nie zna obu kodów.
Kinowy rabunek złota
Mała dygresja: na wielu filmach widzimy sztabki złota, złodzieje włamują się do sejfów i z łatwością podrzucają w rękach sztabki wielkości cegły - co jest kompletnym nonsensem. Gdyby zwykła cegła była wykonana ze szczerego złota ważyłaby ok. 30 kilogramów. Przeciętny człowiek nie jest w stanie takiej cegły podnieść dwoma rękami.
Rozłożone ryzyko
Do niedawna 51% całej holenderskiej rezerwy złota przechowywano w Nowym Jorku a w samej Holandii znajdowało się tylko 11%.
W celu bardziej równomiernego rozłożenia ryzyka w roku 2014 Holandia w tajemnicy sprowadziła z Nowego Jorku 122,5 tony złota do Amsterdamu i w tej chwili holenderska rezerwa złota znajduje się w czterech lokacjach: w Nowym Jorku (31%), Amsterdam (31%), Ottawie (20%) i Londynie (18%). Uważano, że sytuacja gospodarcza USA jest na tyle niepewna, że bezpieczniej będzie przechowywać więcej złota we własnym kraju.
Całkowita wartość holenderskiej rezerwy złota wynosiła w 2018 r. ok. 22 mld euro.
Tajemnica transportu
W listopadzie 2014 r. DNB w najgłębszej tajemnicy sprowadził do Amsterdamu 122,5 tony złota przechowywanego w Nowym Jorku (wartość: cztery miliardy euro). Nigdy nie podano jak złoto trafiło do Amsterdamu.
Przypadkowo lub nie, w tym samym czasie w listopadzie 2014 r. do portu w Nowym Jorku zawinął z przyjacielską wizytą okręt holenderskiej marynarki wojennej - statek transportowy "Johan de Witt".
W 2014 przywieziono część i w 2016 kolejną część złota z Nowego Jorku o wartości 4 miliardów do Holandii. Jedna trzecia całkowitej rezerwy holenderskiej złota znajdowała się do 2020 r. w Amsterdamie.
W roku 1992 Holandia posiadała 1.753 tony złota, głównie w nowojorskim banku FED z czego ówczesny rząd sprzedał 1.082 tony za 10 miliardów euro.
Budynek Banku Rezerwy Federalnej
Największy zapas złota na świecie jest przechowywany 24 metry pod Bankiem Rezerw Federalnych (FED) w Nowym Jorku. Skarbiec zbudowany jest bezpośrednio na litym skalnym podłożu Manhattanu, aby utrzymać olbrzymią wagę 6.500 ton złota które się tam znajduje. Skarbiec posiada tylko jedne drzwi o wadze 90 ton i może być odwiedzany przez turystów.
Architektoniczną ciekawostką jest, że nowojorski budynek Banku Rezerwy Federalnej (FED) opiera się na architekturze florenckiego pałacu z charakterystycznym rustykalnym parterem, ciężkimi kratami i wielkim gzymsem, który oprócz pałacu miejskiego pełnił również funkcję banku, na wzór Pałac Medyceuszy (Palazzo Medici-Riccardi) w Florencji.
Florencki pałac - najpiękniejszy wzór renesansu - zbudowano w 1462 r. a FED NYC 450 lat później w 1914 r.
Wyprowadzka złota z Amsterdamu
Ostatecznie cała holenderska rezerwa 612 ton złota ma się znaleźć w nowo budowanym skarbcu. Holenderski Bank przeniesie swoją działalność w zakresie banknotów oraz skarbiec złota do obozu Camp New Amsterdam w gminie Zeist. Tutaj budowane jest Cash Centre DNB - specjalna budowla zabezpieczona najnowszymi elektronicznymi systemami monitoringu ale także... fosą. W 2022 roku kompleks sejfów ma być gotowy. Do czasu ukończenia tej budowy w Zeist, zapas złota znajdujący się w Holandii (14 tys. sztab po 12,5 kg 175 ton) przeniesiono w 2019 r. do byłej drukarni papierów wartościowych John. Enschede w Haarlemie. W 2019 roku ten zapas znajdujący się w Holandii wart jest 7,7 mld euro.
W ramach niemal wojskowej operacji, w październiku 2020 r. kolejne 200 ton sztabek złota, a także papierowych pieniędzy, zostało przewiezionych ze skarbca Nederlandsche Bank (DNB) w Amsterdamie do niedawno zabezpieczonego kompleksu drukarni w Haarlemie.
W maju 2023, 200 ton złota wartości 10,4 mld € wraz ze strategiczną rezerwą banknotów wartości 4,5 mld € przetransportowano z Haarlemu do Zeist. Złoto w Zeist stanowi 31% całkowitych zasobów złota DNB. Kolejne 31% znajduje się w skarbcach amerykańskiego banku centralnego, Rezerwy Federalnej, w Nowym Jorku oraz pozostałe 38% znajduje się w Londynie i stolicy Kanady, Ottawie.
[Aktualizacja 2023]